Geçtiğimiz aylarda çıkan Kırık Kanat çizgiromanında Antonio Altarriba annesinin yaşamını hayatında etkin olan erkeklere göre bölümleyerek anlatmıştı. BBC Scotland yapımı bu belgeselde de aynı şekilde Edgar Allan Poe'nun yaşamına hayatında önemli etkileri olan 4 kadın açısından yaklaşılıyor. Biyografik mekanların ziyaret edilmesinin yanında canlandırma tekniği de kullanılmış. Denise Mina sunuyor. Poe eserlerinden okumalar da serpiştirilmiş.
NOTLAR
Boston’da doğar ve Baltimore’da ölür (1809-1849).
One of the first Victorians to earn his life as a writer
“Most melancholic and poetical topic of the world is the
death of a beautiful woman” Poe
Poe’nun hikayelerinde kadınlar hep ölümün etrafında dolaşır.
Özellikle 4 kadının hayatındaki yeri önemli
Poe’nun yaşadığı yıllarda kölelik, hastalıklar ve fakirlik
diz boyu Amerika’da.
Pioneer in America’s romantic movement. Rejected religious fanaticism.
Reinterpreted the horror and romance of gothic literature.
Detective fiction’ı o kadar iyi ki insanlar o dönem
kendisinin de criminal olduğunu düşünüyor.
Female archetypes
The mother icon
Unobtainable icon Osgood
Virgin maiden Virginia
1849’da 40 yaşında. Failed suicide attempt. Reputation in the
gutter. Health failing. İş aramak için Baltimore’un docklands’ına gelir. Kaçak
köleler ve Avrupalı göçmenlerin çok olduğu bir kent.
En son geldiği salon (Horse salon)
Delirium halinde Baltimore sokaklarında bulunuyor. Nasıl o hale geldiği belli değil. Başkasının
elbiselerini giyiyor. Hastaneye götürüyorlar ama 4 gün sonra ölüyor.
Congestion of brain, euphemism for alcoholism demişler. Ama
asıl sebep bilinmiyor.
Parasız, çocuksuz ve yalnız ölür
1828 (19 yaşında)
Orphaned as a toddler. Fostered by John and Francis Allen.
Babasıyla arası iyi değil ama foster mother Francis’i çok
seviyor. Anne ölünce baba desteğini çekiyor. West Point harp akademisine
yazılır.
Okuldan atılır. Evsiz ve çaresiz.
 |
| Virginia ile ilk evleri |
Aunt Maria Clemm ve iki kuzeninin yaşadığı eve gider.
Özellikle genç kuzeni Virginia’ya bağlanır.
Viginia her görenin çok beğendiği bir kız.
Bir ara Virginia’yı Lady gibi yetiştirmek isteyip bizim yanımıza gönderin diyorlar. Maria, Poe’ya fikrini soruyor. Onsuz yaşayamam. Aile parçalanır falan diyor Mektubu
var. Maria da (Virginia'nın annesi) reddediyor teklifi.
1936’da evlenirler. 27-13
O zamanlar kuzenler arası evlilik normaldi. Kadınların
ortalama yaşı ise 40’tı. Erken evlenirlerdi.
Balayına Petersburg’a gidiyorlar. Virginia ve annesiyle
mutlu bir üçlü oluyorlar parasız olmalarına karşın. Virginia piano çalıyor. Poe
flüt.
Maddi durum kötü. Ne iş bulsa çalışıyor. Bu evde yazmaya başlıyor. 1935’de Berenice. Surreal tale of love and madness. A man's obsession about his cousin. O zamanlar yazarlık diye bir iş yok. Zenginler kitaplarını bastırıyor sadece. Dergilerin girmesiyle yazı piyasası canlanıyor.
 |
| TB sonrası taşındıkları ev |
Eleonora “Men have called me mad. But the question is not yet
settled. Whether madness is or is not loftiest intelligence” Poe. Katılıyorum. Bazen bu da olabilir.
Shallowest breathing of tubercular lungs, the comatose sleep
of typhus, suspension of movement by stroke or paralysis. O dönem korkulan
şeyler. Hastalık çok. Tıp yok ortada.
The Premature Burial
New York Journal’ın editörü oluyor. İçiyor. Sert eleştiriler
yazıyor çağdaşlarına. Zaten küçük olan edebiyat çevrelerinde bir sürü düşman
yaratıyor böylece. Virginia tüberküloz. Kan tükürüyor. Yatakta. Ev
değiştiriyorlar.
West Point’teki cloak’unu saklamış. Ona sarıyor Virginia’yı.
Kedileri var. Katerina. Kedi de Virginia’nın yanında hep. Poe’nun duygusal
zamanları. Annabel Lee bu dönem.
O zamanlar TB ölüm demek. Kendi kanında boğuluyorsun.genç olduğu için 5 sene mücadele edebildi hastalıkla. Bir iyileşiyor bir kötüleşiyor. Poe bir ümitleniyor bir yıkılıyor. Defalarca ölüyormuş gibi etkliyor Poe’yu.
Çoğu başyapıtı Virginia’nın bu hastalığı sırasında yazılmış.
1845’de masterpiece The Raven çıkar. Virginia’nin hastalık
dönemi. Başarılı bulunuyor. Hayranları
oluşuyor. Kadınlar.
Hayranları arasında socialite Francis Osgood’da var. Şair .
Aynı yaşlardalar.
Poe o sıralar yeni çıkan Broadway Journal’ın editörü.
İkisinin şiirleri sayfalarda yan yana çıkıyor. Şiirlerle cilveleşiyorlar.
Örneğin Poe’nun “To F” şiiri
Poe liked to hear himself talking.
Virginia Osgood’u aile dostu olarak tanıyor.
Poe ile Osgood arasındaki ilişki platonik mi yoksa temas var
mı bilinmiyor
Kocasıyla arası soğuk olan Osgood o dönem bir kız doğurunca
Poe’nun olduğu dedikodusu yayılır. Bebek ölür. Gerçek havada k alır.
Bunlara karşı sert bir şir yazar Osgood: “Slander”
Elisabeth Ellet Osgood’un her açıdan rakibesi. Uğraşıyor. Virginia’ya da mektuplar yazıyor. Virginia yıkılıyor. Poe ve Osgood görüşmeyi kesiyor. 1846’dan sonra bitiyor.
Broadway journal’dan ayrılır ve son aylarını Virginia’nın
yanında geçirir. Sonunda 1847 kışında 24 yaşında Virginia hayata gözlerini
yumar.
A Paean şiiri
Poe depresyonda. Opium kullanımı. Laudanum. İçiyor. Sadece
yeni bir kadının onu kurtarabileceğini söylüyorlar.
Sarah Helen Whitman, eccentric poet. Providence, Rhode İsland. Widowed. Childless. Gothic meraklısı. 6 years older than Poe. Clairvoyant. Mesmerism and healing. Cures pain by her hands. Farklı bir kadın. Eter çekermiş. O zamanlar medicinal value olduğu için kullanılırmış. Kolyesi tabut şeklinde. Kütüphanede konuşuyorlar.
Poe’unn The Spectacles şiiri ona.
To Helen şiiri.
5-6 kez Providence’a ziyaret etmeye gelir. Evlilik teklif eder. İçersen evlenemem diyor. Kalbi hasta olduğu için korkuyor. 3 ay sürüyor bu durum. Sonunda şartlı olarak nişanlanıyorlar. Annesinin onayı ve içkiyi bırakması şartıyla. Anne istemiyor. Evlenirsen mirastan pay yok diyor. Poe’nun önünde onunla evlenirsen öldü sayarım diyor. Poe anneye “The Old Devil” adını takıyor.
Sonuçta olmuyor.
Yine intihar teşebbüsleri
ÇOCUKLUK ve ANNESİ
ÇOCUKLUK ve ANNESİ
1811 – Poe 2 yaşında. Annesi Elisa’yla yaşıyor. Henry his
brother, Sister Rosa Lee yaşıyorlar. Actress, famous. Acting is still unsavory profession. One step away from
prostitution
Meşhur olur. 200’ün üstünde rol alır. Britanya doğumlu. Bir
süre yasadışı olarak oyunculuk yapar US’de. Babası David’de aktör ama anne kadar
parlak değil. Babası tehditkarmış sinirlenince. Baba Edgar doğduktan kısa süre
sonra ortadan kayboluyor. Anne tek başına bakıyor. Ama Edgar iki yaşındayken TB’ye
yakalanıyor. Çalışamıyor. Tanındığı için koun komşu yardım ediyor. Elisa bu
dönem öleceğini biliyor ve saçından bir tutam kesip Edgar’a veriyor. Öldükten
sonra yeni ailesine veriliyor. Francis son günlerinde Elisa’ya yardım
edenlerden.
Arkadaşları hem yetim hem aktris çocuğu olduğu için
küçümsüyorlar.
Kendini ispatlamak için çok uğraşmış. Bir keresinde kendini
zorlayarak bir yüzme yarışını kazanıyor. İyi bir atlet oluyor ama sinirli
oluyor. Küçümsenmeye gelemiyor.
To My Mother şiiri
Okuma yazma öğrenince kütüphanelerden annesi hakkındaki
yazıları arayıp buluyor.
Annesini sahnede Juliette, Ophelia oynarken seyrettiğinde
ölüp canlandığını gördüğü için bu bir inanç olarak onda kaldı ve eserlerinde de
reanimation konusuna sık değindi diyorlar.
Sevdiği kadınları kaybetme korkusu ve azabı hayatı boyunca
yakasını bırakmıyor. Haklı adam.
