Bu sene seyrettiğim 2008 yapımı bir film, The Burrowers. Ötekileştirmeden ırkçılığa, ekolojiden etolojiye, haneye tecavüzden yol ayrımlarına pek çok tema içeren bir Western korku filmi diyebilirim.
19yy sonu. Amerika'nın "vahşi batı" dediği topraklar. Wild west. Film çiftlik baskınıyla açılıyor, Bir aile katlediliyor diğeri kayıp. Kızılderilerin yaptığı düşünülüyor hemen ve çiftçiler bir grup askerle birlikte kaçırılanları kurtarmak için takibe başlıyor. Hikaye bu kurtarma yolculuğu ekseninde hareketli ve dehşetli bir yol filmi.
Ön plandaki hikaye yanında, avladıklarını ne öldüren ne yaşatan, canlı canlı mezara sokan bir yaşam formu üzerinden siyasi, ekonomik ve toplumsal fikirler de uyandıran düşündürücü bir film.
J. T. Petty'nin yazıp yönettiği filmin kahramanlıktan uzak sıradan ama gerçek karakterleri var. Metafora ya da alegoriye sığınmadan ön plandaki hikayeyle de ilginç olabilen bir film. Mekanın ağırlığının hissedildiği bir korku filmi The Burrowers. Jaws'da su ve köpekbalığının bütünleşmesine benzer şekilde çayırların, otların burrowers ile bütünleştiği bir film. Yani kapalı mekanlarıyla değil, uçsuz bucaksız arazileriyle korku atmosferini oluşturma becerisi gösteren bir film. Biyolojik dokuya sahip bir canavar sunması da çok önemli. Bu açıdan ekolojik farkındalık sunan bir film. Çevreci temaya da sahip. Western ve korkuyu ucuzlaşmadan bir arada kullanabilme hünerini gösteren bir film. Ekokorku denilen alt türün harika bir örneği aynı zamanda.
Korku sinemasının zirvesi benim için "The Descent"tir (2005). Şaheser.Müthiş bir film, her fırsatta söylerim. Korkuyu falan bırak tam bir sinema klasiği. Neil Marshall’ın yazıp yönettiği 2005 tarihli the Descent. Özellikle günümüzde "elevated horror"daki pozculuğa ya da formülcülüğe bulaşmadan, ama filmi kan banyosuna da çevirmeden hikayesini anlatabilen kaliteli korku filmlerinin başında gelir. Burrowers da bir bakıma onun yolundan gidiyor. The Descent gibi başyapıt olamasa da özgün, başarılı bir örnek, özellikle de kendi türünde, western korku filmlerinde kaçırılmayacak bir pırlanta.
Bu filmle ilgili 45 dakikalık bir "Özel Bakış" programı yaptım ve Youtube'a yükledim. Burada yazmaya üşendiğim pek çok ayrıntıyı orada konuştum, alttaki bağlantıdan ulaşılabilir.
Bana sorarsanız bu kavramın da cılkını çıkardılar.
Belli durumlarda "anlayışlı olmak" olgunluk göstergesi.
Ama yerli yersiz sürekli karşımızdakileri anlamaya çalışmak bir süre sonra tepkiselliğimizi aşırı törpülüyor. Üstelik yorucu olmaya başlıyor. İnsanlardan tümden uzaklaştırabiliyor.
Tamam tepkilerin bir düşünce süzgecinden geçirilmesinde genelde fayda var ama diyorum ya işin cılkını çıkardılar. Bazı durumlarda empati asil bir davranış ama pek çok durumda ayağa düşürülmüş olduğunu gözlemliyorum.
En basiti, görevini yapmayan insanlara empati göstermemeliyiz.
Tepki göstermeliyiz.
İşini iyi yapmamalarının mazeretini bile bize bulduruyorlar.
İstismarlarına meşruiyet kazandıran yine biz oluyoruz.
"Ay market görevlilerini de çok çalıştırıyorlar, ne yapsınlar dedikçe görevliler iyice azıtıyor.
Polisin kabalığını "Ay hırlısı hırsızıyla uğraşmak kolay mı" diyerek normalleştirdiğinde polis iyice azıtıyor
Çocukların arsızlığını "Ay çocuktur yapar, öğrenecek" diyerek geçiştirdiğinde çocuk iyice azıtıyor.
"Empatik insan" aslında "sorun çıkartmayan tip" oluyor.
Hep karşısındakine haklılık payı ikram eden bir cins.
Zorbaların, terbiyesizlerin en sevdiği insan tipini seri üretime sokmaya çalışıyor insanlık.
Empati yapalım efendim, Biraz empati
Çağımız empati çağı falan filan
Efendim empati gösterin, empati yapın diye bilmiş bilmiş tavsiyeler.
Yaşam koçları, akademisyenler
Tepkisiz toplum yaratmanın bilimsel ve havalı bir jargonu haline gelmiş empati.
Çarpıtıldıkça çarpıtılmış, tanınmaz hale gelmiş
Yalandan bir empati.
İstismar edilen bir empati.
Tekrar edeyim, görevini hakkıyla yerine getirmeyene empati gösterilmez.
Empati, farklılıkları anlamak için değerlidir.
İstismarları, haksızlıkları, terbiyesizlikleri örtbas etmek, pas geçmek için değil.
Bence günümüzde empatikleştirmek tepkisizleştiriyor.
"Ama onları da anlamak lazım" özlü sözüyle sürekli geri bastırıyorlar insanları.
Aniden bastıran yağmur olanca hızıyla yağarken caddedeki çift kaçar adım en yakın kafeye sığındı. Hava kararmak üzereydi. Önce kadın içeri girdi ve dışarıyı görmeyen bir yerdeki ısıtıcının yanına oturmak istese de adam çok da uzak olmayan pencerenin önüne oturmaya ikna etti. Rahat ortamda paltolarını çıkarıp içecek sıcak bir şeyler söylediler. Kadının keyfi yerine gelmişti, o hafta iş yerinde yaşadıklarını anlatmaya başladı hemen. Adamın pek ilgisini çekmeyen konular olduğu belliydi. Fırsat buldukça bakışlarını pencereden dışarı kaçırıyordu. Bir ara bulvarın kafeye yakın kısmındaki yolda bir köpek gördü. Sağanak yağmurun altında caddede kimse kalmadığı için hemen fark ediliyordu. Köpek yağmurun ağırlığından hareket edemiyormuş gibi kıpırdamadan duruyordu nedense. Sanki her bir yağmur damlası onu olduğu yere sabitleyen bir raptiyeye dönüşmüştü. Başını önüne eğmiş, kaderine razı bir idam mahkumunu andırıyordu.
Adamın dışarı kaçırdığı bakışlar sıklaşınca kadın durumu fark
etti, neye baktığını görmeye çalıştı ama cadde bomboştu onun için, dayanamayıp sordu. Adam başıyla köpeği işaret etti. Kadının yüzü, karşısındaki
endişeli yüzün tersine rahatladı ve birkaç sıradan cümleyle köpeği geçiştirip
biraz önce anlattığı konuya devam etti.
Hayvan perişan vaziyetteydi. Gözlerini bile açamadan öylece
duruyordu. Niye kuru bir yere kaçmadığı adamın zihninde tam bir muamma haline
gelmiş, içinde yükselen rahatsızlıktan yerinde zor duruyordu. Üstelik sanki
göz ucuyla ona bakıyor gibiydi hayvan. Kendinden önce hareketlenen kıpır kıpır ayakları ve
el parmaklarına daha fazla karşı koyamayıp kadının şaşkın bakışlarına ve itirazlarına aldırmadan bir şeyler mırıldanıp dışarı çıktı. Yağmur
tüm şiddetiyle devam ediyordu. Köpeğin yanına yürüdü. Hayvan ürkek bir baş
hareketiyle adama baktı. Karşıdaki lüks giyim mağazasının tentesi altına
gelmesini sağlamaya çalıştı köpeğin ama hala kıpırdamadan duruyordu. Daha fazla
dayanamayıp köpeği kucakladı ve tentenin altına götürdü. Biraz ileriden dönerli bir sandviç alıp geldi ama mağazanın sahibi seslenip köpeği oradan götürmesini
söyledi. Gözleriyle yeni bir yer bulmaya çalışırken yandaki pastanenin kapısı ışıklar
eşliğinde açıldı ve kızıl saçlı bir
kadın çıkıp eliyle onları çağırdı. Belli ki olanları izlemişti pencereden. Köpeği onun çıktığı dükkanın önündeki kuru alana götürdüler. Kadın içeriye çağıran sert bir erkek sesine karşın elindeki iki temiz
bezden birini adama uzatıp diğeriyle köpeği kuruladı. Hayvan biraz
kendine gelir gibi oldu ve etleri ekmekten ayırıp yemeye başladı. Titremesi hala
geçmemişti.
Derken yağmur aniden durdu. Sanki ıslanmamışlar da, başka bir
dünyaya ışınlanmışlar gibi oldu. Harika bir olayın altını çizmeye çalışan bir
Tanrı varmış gibi, güneş tüm gücüyle onların bulunduğu yeri aydınlatıp ısıtmaya
başladı. Köpek iyice kendine gelmişti, yemeğini bitirip, ikiliye teşekkür eden gözlerle bakarak yanlarına oturdu, kıpır kıpır kuyruğuna bakılırsa keyfi yerinde gibiydi.
Yağmurun durduğunu gören adamın sevgilisi kafenin kapısında belirdi ve
seslenmeye başladı. Pastaneden bir erkek sesi de kadını içeri çağırıyordu. Yağmurun
ve köpeğin adeta yanlış hayatlara ve kararlara bir parantez açıp bir araya
getirdiği bu iki insan birbirlerine bakıp düşünceli ve kaçamak bir gülümsemeyi paylaştılar, kadın çekingen ve aceleci bir ifadeyle içeri girmesi
gerektiğini söyledi. Erkek mecbur bir yüz ifadesiyle onu başıyla selamlayarak bezi uzattı, teşekkür etti. Kadın tam kapıdan girecekken kısık bir sesle ve adamın yüzüne bakamadan, pastanenin harika bitki çayları olduğunu söyledi. Adam çoktan kafeye doğru mecbur adım yürümeye başladığı için bu fısıltıdan çığlığı kaçırdı. Adamın yine kafeye doğru yürümesi en çok köpeği üzmüş gibiydi, o biraz önceki mutlu hali değişiverdi ve arkasından çağırır gibi bir inilti çıkardı. Kafenin önüne geldiğinde adamın
giysilerinden damlayan suları gören sevgilisi kupkuru üstünü başını
korumak için mesafesini koruyarak yine önden içeri girdi.
Eski yerlerine
oturdular, eski konuşmalar tekrarlandılar. Sevgilisinin anlattıklarını duyuyor
ama anlamlandırmaya üşeniyor ya da tiksiniyor gibiydi zihni. Artık her şey
eskisinden daha çekilmez bir hal almıştı. Birkaç dakika geçmeden yağmur yine
bastırdı. Sanki tabiatın bir şeylere itirazı vardı. Sanki yüzlerce yağmur damlası sesini duyuramayan bir şeyleri
haykıran, bir şeylere çağıran ısrarcı bir koroya dönüşmüştü. Adam
karşısındakinin sözlerini değil o koroyu büyülenmiş gibi dinlemeye başladı. O
da ne? Köpek yine yağmurun altında oturmuş bekliyordu. Karşı sıradaki
pastanenin ışığı fırtınada bir deniz feneri gibi köpeğin olduğu yere kadar
aydınlatıyordu caddeyi. İçinde bir şeyler kabardıkça kabarıyordu adamın. Herkesi
içeri girmeye zorlayan yağmur nedense onu dışarı çağırmaktan vazgeçmiyordu bir
türlü. Köpek, pastane, yağmur, sokak ve kızıl saçlı kadın. Daha fazla
dayanamayacaktı. Dişlerini sıkarak bir şeyler mırıldandı. Sevgilisinin önce şaşkınlık sonra öfke dolu bakışlarına
aldırmadan masaya para koyup tek kelime etmeden ve arkasına bir kere bile
bakmadan dışarı çıktı. Köpek adamı görünce çok sevinip ayaklandı, kuyruğunu
sallamasıyla daha hızlı gelsene der gibiydi sanki. Baştan beri onu bekliyormuş, onun için gelmiş gibiydi hali. Biraz ıslanacaksın ama yaşam burada diyordu sanki gülen gözleri köpeğin.
Yağmur şiddetlenmiş, çeri çöpü önüne katmış sürüklüyordu.
Atık sular biraz önce adamın çıktığı kafenin önündeki mazgallara doğru gürül
gürül akmaktaydı. Tabiat, milyonlarca yıldır tohumları, larvaları, yumurtaları
uyandıran sonsuz belleği ve bilgeliğiyle o eşsiz tabiat, tüm canlıları da cansızları da önüne katmış özüne,
yaşama, gerçeğine çağırıyordu.
Adam köpeğin yanına vardığında tam ona doğru eğilecekken korkunç
bir patlama yeri göğü inletti. BAAAMMMMMM...!!! Sanki hayat o güne kadar söylenmeyen her şeyi
haykırmanın bir yolunu bulmuş gibi kulakları sağır eden bir gümbürtü duyuldu. Artık
yağmur damlaları ile birlikte gökten
ateş parçacıkları da yağmaya başlamış, caddenin çoğu bir enkaz yağmuruna ev
sahipliği yapar hale gelmişti.
Adam köpeğe sarılmış halde, inanmaz bakışlarla olanlara bir anlam vermeye çabalayarak yerde yatıyordu. Biraz önce çıktığı üç katlı kafenin yerinde, hayaletler gibi oynaşıp duran devasa alevler ve duman vardı şimdi.
Kızılca kıyamet kopmuştu.Kafe harabeye dönmüş, yağmurun bile söndürmeye gücünün yetmediği koca bir kamp ateşine dönüşmüştü.İnsanlar çığlık çığlığa sokağı dolduruyor, siren sesleri her yandan yaklaşıyordu. Adamın gözleri telaşla karşıya baktığında pastanenin kapısı açılıverdi.
Kızıl saçlı kadın, sırtında bir spor çantayla dışarı çıktı, göz ucuyla bir an onlara baktı ve hızlı adımlarla karanlık arka sokaklara doğru uzaklaştı.
Kaliopi (Калиопи Букле). 1966 doğumlu bir Makedon kadın şarkıcı. Wiki'den baktım, 80lerde hem Makedonya'da hem Yugoslavya'da müzikal başarıları varmış.
Црно и бело diye bir şarkısı ilgimi çekti. "Sırno i belo" diye okunuyor. Siyah ve beyaz demek. Sözleri Kaliopi yazmış. Romeo Grill bestesi. Eski eşi ve grup arkadaşıymış. İkisi de ilk kez duyduğum isimler. Kaliopi bu parçayla Azerbaycan'daki 2012 yılı Eurovision şarkı yarışmasında 13. olmuş.
Ајде сега гушни ме, до небо дигни ме
Ara sıra yeni şarkılar, müzikler keşfetmeyi severim. Bu arayışlardan birinde denk geldim. Sırp şarkı yarışmasında bir kız söylerken duydum ilk kez, hoşuma gitti. Aslı nasılmış diye bakınca tanışmış olduk. Son birkaç ayda yüz kereden fazla dinlemişimdir. Buraya da not düşmek istedim.
Muhtemelen duygu dünyamın notalara aktarılmış bir hali.
İlk bir dakika lirik, duygusal bir tonda, sonra sertleşiyor.
Ses çatallanıyor, çığlıklaşıyor, öfkeleniyor, elektro gitar devreye giriyor. Yaylılar bile bu müzikal haykırışa ayak uyduruyor.
Ve şiddetli bir isyanın ardından son 30 saniyede yine duygusal bir tonda sona eriyor.
Црно и бело е сè
Една вистина и една лага
Kaliopi'nin diğer şarkılarına da bir göz attım. Hiçbiri bu parça gibi etkili olmadı.
Çoğu kısmını ezberledim dinleye dinleye. Özellikle bir şeyler düşünürken açıp dinlediğimde coşkulu fikirlerin önünü açan bir etkisi var üzerimde. Kısacası son müzikal aşkım diyebilirim bu şarkıya.
Neyin kimi ne kadar etkileyeceği hiç belli olmaz. Artık takip bile etmediğim Eurovision'a 2012'de Makedonya'dan katılıp 13. olan şarkı, insana defalarca dinlenecek bir ilham kaynağı, bir "duygu arkadaşı" olabiliyor.
Gazze'de 2025'te olanları izliyorsunuz. Ayakta bina
bırakılmadı. On binlerce ölü. Açlık ve gözyaşı. Zalimce bir saldırı. Bir yıkıntılar yığını. Taş üstünde taş bırakılmamış bir katliam alanı. Tabii bu yıkımın sadece binalar üzerindeki
etkisi. En görünür hali. Silkelenip, sindirilip, silinip gönderilen bir halk var işin
özünde. Hatalarından bağımsız olarak zulme uğrayan bir halk.
Siz bölgesel bir trajedi olarak bakabilirsiniz. Ama
İslamiyet'in gözler önünde canlı yayınlar eşliğinde çöküşü bu aslında. Tam olarak öyle. Her zaman olduğu gibi yanlış okuyorsunuz olan biteni. Müslümanların
asla saygı duymadıkları ama işlerine geldiği için dillerinden düşürmedikleri
insan haklarına, demokrasiye ve hukuka Batı da uymadığında ne kadar aciz kaldıklarının
net resmidir Gazze 2025. Bitik bir kültürün yitik insanlarının içler acısı manzarasıdır. Geleceğin fragmanıdır.
Kalleş İsrail! Kahrolası Yahudiler! diye sloganlar atmak en
kolayı TR'de. Müslümanların alıştırıldığı da bu. Ben farklı düşünüyorum, evet Yahudi hükümet suçlu, halk da bu suça
dolaylı yoldan ortak ama Esas suçlu Müslümanlar. Neden? Yüzyıllardır yaşama sırtını dönmüş bir topluluk
Müslümanlar. Yaşamı reddeden bir kültürün ayakta kalması mümkün mü? Bugün İsrail olur yarın başkası. Yaşamın daha fazla hakkını veren halklara karşı aciz kalması mukadder mevcut İslam kültürünün. Ne bilim ne sanat ne üretim ekonomisi ne
eğitim ne estetik ne mimari ne insan hakları ne adalet. Tam bir putperestlik halini yaşayıp yaşatıyorlar Müslümanlar. Kendi hayali dünyalarında yaşamı boşa harcıyorlar, aksi düşünenleri yaşatmamak için ellerinden geleni yapıyorlar. Bu duruma
rağmen bir de üstüne kendilerini dünyanın gerçek sahibi, diğer tüm insanları
kafir yani düşman, temizlenmesi gereken zararlı ot olarak gören bir kültür mevcut İslamiyet'in
genelinde. Bugün İsrail’in yaptığını gücü olsa Allahu Ekber nidaları eşliğinde aynen yapmaktan çekinmez Müslüman kalabalıklar. Zamanında çok yaptılar hala da yapıyorlar fırsat olduğunda. Zaten İsrail’in şahin kanadında da benzer
bir dincilik hakim ama onlar derslerini almış, bu dünyada da yapmaları gerekenleri
öğrenmişler hiç değilse. Yoksa bir farkı yok dinciliğin Musevilik olsun, Hristiyanlık olsun, Müslümanlık olsun.
Eski çağların barbarizminden günümüze ulaşmış deli saçması bir kültürün adam
yerine konmadıkça öfke nöbetleri geçirmesinden başka bir şey değil pek çok dinci tepkisi. Evet, Müslüman
ülkelerin refleksleri de bu aslında çoğunlukla. Neyinize saygı duysunlar sizin! Bütün
kadınlar fahişe bütün Müslüman olmayan erkekler düşman. Saldırganlıktan ibaret
bir kültür. Biraz
güçlü olsalar yapmayacakları düşmanlık yok. Tarihleri ortada.
Bu delilikten kendini sıyırabilenler için bireysel bir
kurtuluş olabilir ama kitleler için böyle bir ihtimal yok çünkü çoklaştıkça
yobazlaşan bir kültür var karşımızda.
Efendim gerçek İslam bu değil palavralarını bir kenara bırakalım artık. Yüzyıllardır gösterseydiniz gerçeğini. Toplumda nasıl görüyorsam benim için odur. Baştan aşağı cehalet. İslam'ın savunulacak tarafı yok. Kendi kendini bitirmiş, geçmişten ibaret geleceksiz bir
kültür var karşımızda. Aksi doğruysa yüzyıllardır niye gerçekleşmedi? Etkisizleştikçe durmadan başkalarını suçlayıp mağdura
yatmaya çalışan ama kendileri yaşama sırtını dönmüş bir yığının sonu da işte
böyle yıkıntılar arasında oluyor. Sen sürekli yerinde sayar hatta geri gitmeye çalışırsan, ilerleyen birileri mutlaka seni oyun dışı bırakır eninde sonunda. Sana da mağduriyet nutukları atmak düşer bu acıklı tabloda.
Tüm olan biten açık. Güçlü olan ayakta kalıyor
yaşamda. Ezeli kural bu. Ve Batı yaşamı daha iyi değerlendirdiği için, daha doğru dürüst okuduğu için gücü, iktidarı
elinde tutuyor. Canı istediğinde, çıkarı gerektirdiğinde haksızlık yapmaya çekinmiyor. Yüzyıllardır böyle. Güç kimdeyse kendi lehine kullanıyor. Ve güç ortaçağdaki barbar kalabalıklar değil artık. Bilim, teknoloji, sanat, güç bunlarla kazanılıyor kalabalıklarla değil. Doğunun saçma
sapan inançlarla, geleneklerle geri kalmakta diretmesi de onların işine geliyor. Hatta
aydınlanmadan yana olanlara karşı taraf oluyor Batı çıkarı gereği.
Müslüman halkların gidebileceği tek nokta Gazze 2025. Bugün
olmazsa 20 yıl sonra, 200 yıl sonra. İslam'ın götüreceği tek yer Gazze 2025. Nihai
durak Gazze 2025 Müslümanlar için. Batı'nın ya da başkalarının insafında ne kadar yaşarsanız ömrünüz
o kadar işte. İster kabul edin ister etmeyin. Tablo ortada yüzyıllardır. Batı'nın izin verdiği yere kadar,
işbirlikçiliğiniz kadar sağ kalsanız bile eninde sonunda Gazze 2025’i
yaşayacaksınız, yaşatacaklar.
Olacaklar belli. Ortak geleceğiniz Gazze. Seçim sizin.
Ya bu "deli gömleğinden" kurtulacaksınız, ya dünya
sizden kurtulacak.
Ben de sol ortamlardaki türkü övücülüğünü dinler, türkülere şans verir ama hiç sevemezdim. Bakın sevemezdim diyorum çünkü kendimi zorlardım.
Tarihi olaylara, duygulara, yaşanmışlıklara şahitlik etme kısmı yani sözleri ayrı tutuyorum, onların bir kısmı değerli tabii ki ama müzikal olarak bana hitap etmiyordu türkü dedikleri şarkılar. Tüm iyi niyetimle kendimi zorlamama karşın bir duygu akışı gerçekleşmiyordu. Sevdiğim şarkılara müziklere yaklaşamıyordu bile, öyle ki müzik dünyası türküden ibaret olsa herhalde müziğe ilgim olmazdı.
Sadece yabancı müziklerden bahsetmiyorum.
Ne Erol Evgin ne Cem Karaca ne Zülfü Livaneli şarkılarının da yanına yaklaşamazdı türküler. Evet, onlar Anadolu'yu, türkülerini övüyorlardı ama yaptıkları müziği dinleyen çoğunluk Batılı insanlardı.
Tuhaf bir çelişkidir bu.
Olay iyidir kötüdür meselesi değil, bana göre olmamasından bahsediyorum
Tek tük sevdiğim türküler oluyordu ama onların da çoğunun Rumeli türküleri olduğunu öğrendim sonradan, fark kendini hemen belli ediyordu.
Evet, Rumeli türkülerini seviyordum aslında ama onlar çok öne çıkarılmazdı, burada türkü derken bahsettiğim kara Anadolu'sunun türküleri.
Hiç bana göre olmadı bunlar.
Mesela dikkat ettiniz mi bilmem türkü barlarda Rumeli türküsü çalınması çok nadirdir zaten.
Ayrıca kapıdan bangır bangır yayılan müziklerde hiç Rumeli türküsüne denk gelmedim.
Yıllar geçtikçe bunu kabullendim, çok doğal olduğunu anladım. Gençken kendimi Anadolu türkülerini sevmeye zorlamam, saf ve komik bir davranış gibi gözüktü.
Bunu halkından uzaklaşmak ya da halktan kopmak olarak yorumlayanlara sadece gülüyorum. Ben Anadolulu değilim ki onlardan kopayım ya da uzaklaşayım. Zaten bambaşka bir halkın, kültürün evladıyım ben. Benzer bir dili konuşmak benzer bir kültüre sahip olmayı gerektirmiyor. Kültürleriyle asla yaşayamayacağım, yaşamak istemeyeceğim halkların türkülerini de sevmememin ne kadar doğal olduğunu anladım yıllar sonra.
Aslında böyle düşünen insanların sayısının az olmadığını da gördüm yaşadıkça.
Ama dile getirilmiyordu.
İşte bu dile getirilmeyenler, gün geldi, başa geldi...
Yaşamımın son yıllarında düşündüklerimi paylaşmaya kararlıyım.
İnsanlarda oldum olası gözlemlediğim bir adet var. Tartışmalarda son sözü söyleme telaşı içindeler. Çırpınıyorlar bunun için. Hatta yırtınıyorlar. Hele kavgaya yürüyen bir tartışmaysa son sözü söylemek vazgeçilmez bir gereksinim, bir kırmızı çizgi haline geliyor. Şöyle okkalı bir son sözü sesini iyice yükselterek kim söylerse tüm tartışmanın da galibi o olacak zannediliyor sanki. Anlamsız bir velvele bana göre. Sen zaten kısa ve öz olarak düşünceni söylediysen, anlayan anlamıştır, anlamayan da anlamayacaktır. Kendini parçalamaya ne gerek var. Karşındakine ya da etrafındakilere hakkını savunduğunu mu göstereceksin? Elalemin de çok umurundaydı hangi tartışmada kimin son sözü söylediği. Mühim olan nedir biliyor musunuz? Fikrini, görüşünü, savunduğunu sade ve net olarak ifade etmek. Aslında her alanda böyle. Bir fikir yazısında da, değerlendirme yazısında da, makalede de, öyküde de, şiirde de. Bir bütünlük içinde sadelikten şaşmamak. Fikri yeteri kadar cümleyle aktarıp susmak. Uzatmamak gereksizce.
ve unutmamak şu basit çıkarımı:
Son sözü söylemeye çalışanlar, ilk sözlerine güvenmeyenlerdir.
Ortalık felaketten geçilmiyor. İrili ufaklı facialarla ölüyoruz durmadan. Tüm kanallarda içimiz kan ağlıyor söyleminin türevleri. Sebep fark etmiyor. Pisi pisine ölen askerler, polisler, itfaiyeciler, kurtarmacılar, işçiler, çocuklar... Ardından TV'lerde üzgün pozlarda sunucular, konuklar. Devletin zaten umurunda değil. Orası ayrı bir dünya. Devlet paralel ülke olmuş artık TR'de. Milletin sorunlarıyla ilgilenmeye tenezzül bile etmiyorlar. Büyük projeler peşinde onlar, meşgul edilmek bile istemiyorlar ülkedeki felaketlerle. Gerekirse milletsiz bile bu devlet ayakta kalır kafasında bir delilik yaşıyorlar.
Sokakları geziyorum. Hiç TV'lerde yansıtıldığı gibi bir durum yok. İnsanlar ya artık milli bir değersizliğimiz haline gelmiş öfkelerini etrafa saçıyor ya gezmelerine, eğlenmelerine devam ediyor. Koşturmacalar aynı. Umursamazlıklar aynı. Terbiyesizlikler aynı. Yani kimsenin umurunda falan değil sürekli tekrarlayan facialar. Kimse yasta falan değil. Uydurmayın. Artık birlik beraberlik söyleminin ikiyüzlülüğü fena halde ifşa olmuş durumda. Herkes kendi canını kurtarma derdinde. Mümkünse herkes kendi keyfinin derdinde. Güvenilecek bir kurum kalmayınca sağkalım siyaseti iktidarda. Herkes kendine. Bu millet böyle. Gerçek bu. Kültürümüzün bir parçası yok yere ölüp gitmek. Başkasının ölümü ancak sevindiriyor bizi. Neden mi? Başkasına isabet ettiği için barbarlığın şarapneli.
İnsana bu kadar umursamaz olan millet başka ülkelere üzülür mü? Umurunda olmaz. Vitrin yapar sadece bir kaç sembol seçip Gazze gibi. Böyle bir güruh hayvanına acır mı! Nehrine yaylasına denizine kumsalına ormanına üzülür mü! Tabii ki hayır. Akşam ne yiyeceğinin derdinde kalabalıklar.
Uyandığında tir tir titriyordu. Pencereden sızan ışığa bakılırsa
güneş doğmuştu ama sımsıkı kapalı perdeler, içeride sadece loş bir aydınlığa
müsaade ediyordu. Önce yorganı üstüne çekip başını da içine sokarak ısınmaya
çalıştı. Eylülün ilk haftaları yazdan kalma sıcacık bir havayla geçiyordu ama içindeki
soğuk umursamıyordu bile. Kafasını tekrar dışarı çıkarıp, yüzünde şaşırmış bir
ifadeyle etrafına baktı. Odada dayanılmaz bir soğuk dışında her şey normal
gözüküyordu. Yaklaşık 6aydır bu haldeydi,
üşümekten başka bir his yoktu sanki hayatında. Yazın geçer belki demişti
doktorlar ama ağustosun en sıcak günlerinde bile daha da kötüleşmişti içini
kaplayan soğuk hissi. Kalktı, battaniyeyi sırtına alıp salona doğru yürüdü. Her
şey akşam bıraktığı gibiydi. Perdeleri açıp yüzü güneye dönük, penceresinden sokağa
baktı. Aşağıda insanlar toplanmıştı ve bir ambulansın ışıkları yanıp sönüyordu.
Belki de insanlar yoktu, ambulanstan da emin olamadı, sonra ışıklar ve insanlar
birbirine girdi. Sonra. Baş dönmesi. Soğuktan aklı ona oyunlar oynuyordu belki. Yutkundu, midesinin bulandığını hissetti. Perdeyi kapatıp açınca hepsi
kayboldu, sakin bir sokak görüntüsü karşısındaydı şimdi. Kimsenin üşür gibi bir
hali yoktu, şortla gezenler bile vardı. Sorunun kendisinde olduğunu hatırlattığı
için hemen perdeyi bir kez daha kapatıp pencereden uzaklaştı. İnsan bir derdi
başkalarının da paylaştığını gördüğünde yalnızlık hissinden kurtulur ve bencil
bir sevinç duyar. Aksi halde iyice yıkılır, sorunun kişiselliği, harekete
geçmesini gerektirir çünkü. Mutfağa gidip bir kahve yaptı. Hızlı hızlı içti. Sanki
yapacak bir işi varmış gibi.
Aylar önce başlayan üşüme hissi bir daha ne yaparsa yapsın
geçmemişti. Gitmediği hastane denemediği tedavi kalmamıştı. Sıcacık havalarda
dahi montsuz paltosuz dışarı çıkamaz halde olmak ona korkunç bir sıkıntı veriyordu.
Doktorlar çaresizdi. Evi ne kadar ısıtırsa ısıtsın değişen bir şey olmuyordu. Artık
pes etmiş, yeni hayatına alışmaya çalışıyordu. Hiçbir şey eskisi gibi değildi.
İnsanların bakışlarından bunaldığı için sokağa çıkmak gelmiyordu içinden. Kat
kat giyimli halde aralarında dolaştığında onu işaret edip fısıldaşıyor, hatta
bazen laf atıyorlardı kahkahalar eşliğinde. Çaresiz evine kapandı. Aklında tek
bir soru vardı. Bir türlü cevaplandıramadığı tek bir soru. Soğuk, buz gibi bir soru.Neden üşüyordu?
Normalde hafıza sorunu yok gibiydi ama soğuktan öncesine
dair boşluklar vardı. Ne kadar uğraşsa, sorunun kaynağına dair bir şey
hatırlayamıyordu. Ailesi bu konuda bir şeyler anlatmaya çalışmış ama onlar daha
söze başlar başlamaz kulakları çınlamaya başlamış ve bayılmıştı. Bir daha da
konu açılmamıştı aralarında. İşitme duyusu da istemsiz olarak bu konuda
konuşulmasına izin vermiyordu anlaşılan. Anne ve babası ayda bir uğrar, erzak
falan getirirler, hem ona acıyan hem de sanki suçluluk duyan bakışlarla biraz
oturup giderlerdi. Sanki usta bir kurgucu hayatından belli bir kısmı pürüzsüz
bir şekilde kesip atmıştı. Ev hapsine dönmüş bir yaşam. Dışarıdan ihtiyacı olan
her şeyi sipariş verip kapıya getirtiyordu. Arkadaşı kalmamıştı, zaten çok
yoktu. Kitaplara, filmlere vermişti kendini.
Artık bu kabusu kabullenmişken, günler böyle geçip giderken,
eylülün ikinci haftası gibi balkon kapısına vurulduğunu duydu. Salona gitti. Bir leylek
duruyordu camın ardında. Gagasıyla kapıya vurur gibi tıklatıyordu camı. Bir
misafirdi adeta. Adam ilk kez böyle bir durumla karşılaşıyordu. Tuhaf bir
kıpırtı duydu içinde. Sanki kanatlanmış gibi hareketleri hızlandı. Hafta sonu
bir kilo balık alıp buzdolabına koyduğunu hatırladı. Aslında deniz ürünlerini
sevmezdi ve bunu neden yaptığına bir anlam verememişti. Büyülenmiş gibi dolaptan
torbayı alıp ona doğru yürüdü ve balkon kapısını açtı. Balıkları bir kaba
boşaltırken kuşun bacağında tuhaf bir kabartı fark etti. Dikkatle bakınca bir
kağıt iliştirildiğini gördü. Kuş önce vazifesini tamamlamak istiyor ve onu bekliyor gibiydi. Bir postacı gibi. Balıklara bile hamle yapmamıştı. Genç adam çekinerek ama merakla kuşun bacağına
sarılmış kağıdı çözmeye başladı, leylek bunu bekler gibi kıpırdamadan duruyordu,
kağıdı alıp kapıyı kapatırken kuş balıkları yemeye başlamıştı bile. Sanki
görevini tamamladığına kanaat getirmiş gibi. Soğukların başladığı sabahtan beri
hiç bu kadar heyecanlandığını hissetmemişti genç adam. Birisi yaşadığını hatırlatmış gibiydi. Soğuk
hissizlik duvarı yıkılmıştı nihayet. Rulo halindeki kağıdı açtı ve gözleri
yazının üzerinde gezdikçe büyüdü.
Kısacık bir mesajdı. Okuduktan sonra masanın üzerine
bıraktı. Önce kışlık şapkasını çıkardı ve atkısını çözdü. Sonra evde üzerinden
eksik etmediği kürklü montunun fermuarını açtı, çıkarıp koltuğun üzerine
koydu. Hava alabildiğine serindi o gece ama sıcak havalarda bile kat kat
giyinen adam soyunmaya devam etti. Çırılçıplak
kalana kadar büyük bir huzur içinde soyundu. Artık titremiyordu. Üşümüyordu.
Soğuktan eser yoktu. Kapıyı açtı. 7 katlı apartmanın en üst katındaydı dairesi, çatıya
giden yıkılacak gibi merdivenleri tırmandı. Rahat adımlarla kiremitlerin
üzerinde yürüyerek en uçtaki bacanın yanına gitti. Her tarafta çok eskiden
kalma söndürülmüş sigara izmaritleri vardı. Artık her şeyi hatırlıyordu. O buz gibi Mart gecesi birkaç dakika öncesi kadar, sevdiğinin
kokusunu duyabileceği kadar yakındı ona.
Genç kız akşamları çatıya çıkıp baharda gelen leyleği
beslemeyi çok severdi. Sonra da sigarasını yakar, genç adama sarılıp önlerinde
uzanan şehri işaret ederek hayallerinden bahsederdi. Bir gün çatıda kanadı
incinmiş bir leylek buldular. Kız onu kendine benzetmiş, tedavi ettirmiş,
birkaç hafta baktıktan sonra serbest bırakmış, fakat uçurmadan önce leyleğin ayağına
bir kağıt bağlamıştı. Defalarca sorsa da ne yazdığını ona söylememişti kız. Hemen
ardından kar atıştıran o buz gibi gece. Son
akşamları. Aileleri bir türlü
birlikteliklerine izin vermeyince, ayrılmaktansa beraber intihar etmeye karar
verdikleri, kendilerini uçurum gibi bir ümitsizliğe bırakıverecekleri o uğursuz
gece. Toplumun yaşam şansı vermediği medeni azınlıktan iki gencin kara ve karlı
son gecesi. Tam el ele atlayacakken genç adam son anda ne olduysa vazgeçmiş, ama
sevgilisi kendini aşağıya bırakırken yaptığı hamle onu kurtarmaya yetmemişti.
Sonrası malum. Ayrılık ve ansızın beliren amansız bir soğuk ile kısmi hafıza ve
işitme kaybı.
Genç adam gözünden akan yaşlara karşın buruk bir mutluluk
hissediyordu sanki. Sözünü geç de olsa tutmanın verdiği bir gönül rahatlığı
belki. Ne çok sağlam ne de çok kaypak durmayan eğreti kızıl kiremitlerin yerini
boşluğa bıraktığı son noktaya kadar yürüdü. Notta yazan kısacık cümleyi kısık
sesle tekrarladı: “Madem aşağıya
gelmedin, yukarıda bekleyeceğim”.
Kızcağız onları ayıranın, anlaşmayı bozanın, er ya da geç en
çok sevdiği insanın ta kendisi olacağını anlamıştı demek ki. Kim bilir, belki
de bu kararı almasına da, uğruna ailesini okulunu terk ettiği sevgilisine karşı
için için duyduğu bu büyük hayal kırıklığı sebep olmuştu. Çatının kıyısına doğru yaklaştıkça genç adamın içini sıcacık hisler kaplıyordu. Kalbi deli gibi
atıyor, içi ısındıkça ısınıyordu. Gözlerinden yaşlar süzülmüyor çağlıyordu
adeta. Kanı ihaneti ortaya çıkmış bir hain gibi, kaçacak bir yer arar gibi,
vücudunda dört dönüyordu. Evinde yaptığı gibi yüzünü güneye döndü ve kızıl kiremitlerin kıyısında, uçmaya
hazırlanan göçmen kuşlar gibi kollarını iki yana açtı. Aşağıya doğru kararlı
ama gergin bir adım attı. Boşluk için bu kadarı yeterliydi, ikinci adımı söke
söke kendisi aldı.
Gecenin içinde bir kanat sesi duyuldu. Sürüsünün gerisinde
kalmış bir kuş, geç de olsa, görevini yerine getirmiş olmanın rahatlığıyla,
karanlık şehrin üstünde, ait olduğunu hissettiği adresi bilinmez bir yerlere
doğru kanat çırpıyordu, yaşam sevinciyle.
"The Potato Eaters" (De Aardappeleters) - Vincent van Gogh (1885)
Özellikle siyasetçilerde ama gazetecisinden televizyoncusuna edebiyatçısından düşünürüne büyük çoğunlukta gözlemlediğim bir davranış var. Halkı kutsamak. Halkı yalandan kutsamak aslında. Oy icabı. Hükümet beceriksiz ya da kötü niyetli, devleti de ele geçirmiş, halkımız buna bir çare bulacakmış. Halkımıza güveniyorlarmış. Bu halk yapılan zalimlikleri görüyormuş. Halkın tokadı geliyormuş falan filan. Baştan aşağı yanlış bir tespit. Züğürt tesellisi bir nevi. 20 seneyi geçti bu halk değil miydi bunları tepemize çıkaran?
Geçenlerde bir habere rastladım. 2025 yazında Amasyalı bir çiftçi, tüccar düşük fiyat verdiği için protesto olarak 8 ton patatesini kent meydanında dağıtıyor. 8 ton patates 8 dakikada bedavaya gidiyor kapış kapış. İnsanlar gelip çuval çuval götürüyor.
Herkes "işte ekonominin geldiği nokta". "Memleketi bitirdiler" falan diyor, tamam da teşhisi doğru koymak lazım. Bunlar olmasaydı başkası eninde sonunda bitirecekti zaten çünkü halk doğuruyor bu canavarların hepsini. Bu halkın kültürü hayat veriyor yaşanan tüm zalimliklere ve bu zehirli atmosfere.
Habere dönelim. Farklı bir açıdan bakalım. Yahu o kadar insan gelip kent meydanında patatesleri götürüyor. Bildiğin sırtlayıp götürüyorlar. Ama kimse de düşünmüyor, adamın bir çuval patatesini alıyoruz, paramız olduğu kadar bir şeyler bırakalım, hiç değilse o da daha az mağdur olsun. Yok. Herkes "malı götürmenin" peşinde. Hedefe kilitlenmişler, gözleri başka hiçbir şeyi görmez olmuş. Kim bunlar? Halkımız. Coğrafya neresi? Anadolu. Aziz Anadolu.
Hiç paran yoktur, tamam, olabilir, ama bu kadar insan bir çuval patates için bir kilo patates parası da mı veremiyordu. Belki adam cinnet geçirdi ürününü dağıtıyor, belki ailesine kızdı, belki bankaya kızdı. Düşünürsün değil mi? Belki pişman olacak sonra. Bu kadar patates alıyorum, hiç değilse biraz olsun karşılığını vereyim diye düşünen niye yok. Kapanın elinde kalıyor batan geminin malları ya. Bir çeşit yağma. Bir tekme de onlar vuruyor. İşin gerçeği bu. İnsanımız bu. Halk bu. Anadolu bu.
Alternatif bir senaryo yazalım. Çiftçimiz tüccarın aç gözlülüğüne de devletin plansızlığına da tepki olarak patatesini bedava sattığında halk makul bir bedelle bu patatesleri almış olsa bundan sonra tüccarlar da devlet de bundan bir ders çıkarabilirdi. Halk da aracısız daha ucuza patates yemiş olurdu. Oysa bu manzaradan sonra tüm çiftçilerde malını ücretsiz dağıtma korkusu büyümüş oldu. Belki "halka düşmek" diye bir tabir peydahlandı hatta.
İktidar yanlısı medya haberini zaten yapmaz, siyasetçilere sorulursa da şov yapmış der geçerler. Muhalif medya ekonominin berbat haline örnek gösterir, halkımızı ne hale getirdiler diye anlatır. Oysa bu olay esas toplumun ne halde olduğunu gösteriyor bence. Halkın ahlakını gösteren bir durum bu. Çok net gösteriyor hem de. Aynı zamanda halkın adalet anlayışını da ortaya koyuyor. Düşene vur adaleti bu.
Tepedekilerde kasa kasa dolar
Diptekilere düşen sadece patates, çuval çuval
Ama kültürel doku aynı.
Aşağıdakiler yukarıdakiler
Yok birbirlerinden çok bir farkları
İşte bunu görmeden, bunun üzerine gitmeden iflah olmayız biz.
Böyle halka böyle devlet.
Denklem bu kadar basit.
Bugün ak olur yarın pak.
TR'de hedeflenmesi gereken halkın iktidarı değil, halka rağmen halkı düşünecek olan asil azınlığın iktidarıdır.
Ülkenin yetişmiş insanlarını alanlarında söz sahibi yapmak olmalıdır amaç.
Kalabalıkların disiplinli bir yaşama zorlanması olmalı hedef. Hukukun net çizgilerle çizdiği bir disiplin.
Önce yurdunu, insanını düşünerek çalışan bir anlayışın iyi niyetli ve namuslu idaresine ihtiyacımız var.
Ha siz sürekli halka bırakırsanız,
Bu halk her şeyin en doğrusunu bilir çok şükür falan diye popülizmin dibine vurursanız:
Üçüncü sınıf taşra siyasetçilerinin cazgırlıklarıyla geçer gider ömürler, yitip gider yeni nesiller. Ortada ne memleket kalır, ne de tek bir insani değer.
Bir anne kedi ikinci göbek çocukları karnında geldi evde doğurdu. Daha bir öncekileri bırakmamıştım. Yine 3 tane çocuk. Aslında dört taneydi ama biri ölü doğdu. Kenara ayırdım gözünü açamadan göçüp giden bebeği. Bir gün unutmuşum evde. Belki de unutmak istedim. İkinci gün torbayı açınca kurtlanmış bedeniyle karşılaştım. Hayata gözlerini açamadan kurtçukların içine kurulduğu bir minik cansız beden. Ötesi var mı? Her şey bu kadar işte. Memento Mori.
Yırtmışım sizin havanızı da cakanızı da bre insanlar!
Kurtçuklarını bekleyen bedenleriz işte, hepsi o kadar..!
Yaşam ne kadar kırılgan. Ve acımasız. Bana göre en azından. Yoksa kendi içinde bir devasa ilişkisi var her şeyin. Dönüşüp duran madde. Yaşam ve ölüm. İnsanın hayatı hikayeleştirerek çıldırmak yerine kaybolmayı seçmesi. Anlaşılabilir. Bazen din bazen şiir. Anlam arayışları. Ölümün de ölümsüzlüğün de çekilmez ağırlığı.
Ölümü unutmamak.
kendini bilmek aslında.
Her şeyi bilemeyeceğini bilmek. Kabullenmek.
Hayatın kırılganlığını hissetmesi lazım insanın.
Kendi kırılganlığını.
Cevapsızlıklar. Çaresizlikler. Acizlikler
Evet, hayatın geçiciliğini hissetmek lazım.
Oysa her şeyi çözmüş gibi kalabalıklar
Burada tanımlanmış makbul insanı gerçekleştirmek.
Öbür dünyada da cennetler hazır.
Oldu da bitti maşallah.
Yazlık kışlık yapmış insan rahatlığı.
Yaşamak ölmüş, hayattan saklanırken bunlar.
Şu sokaktaki insanlara bakın, nasıl da zavallılar.
Her an bir beyin kanaması geçirip toprağın altında böcek yuvası olabileceklerini bilmiyor gibi bir kibir.
Malıyla makamıyla güzelliğiyle gösterişiyle övünen, övülmek için çabalayan zavallılar
Hayata gözlerini açamadan minnacık bedeni kurtçuk yuvası olmuş bir kedi bebeği
"La Strada Entra Nella Casa" (The Street Enters the House) Umberto Boccioni
Geçenlerde yazlık bir yerde balkondayım. Herkes akşam
yemeğini balkonda yiyor. Bahsettiğim insanların çoğu da yaşını başını almış,
emekli tipler. Ülkenin nispeten uygar sayılan kesimi. Genç çok az. Yahu nasıl bir gürültü çıkarıyorlar inanamazsınız!
Bağıra çağıra saçma sapan şeyler söyleyenler, çat! çut! tabak çanak sesleri…
abuk sabuk televizyon programlarından yükselen bağrışmalar, müzik dedikleri anlamsız bağırtılar ya da ucuz ritimler, telefonda bağıra bağıra konuşmalar, plastik
sandalyelerin ikide bir daaaart! diye çekilmelerini saymıyorum bile. Ben
karşımdaki insanın ne dediğini duymakta zorlanıyordum, o derece! Bir şey
çalışmak mümkün değil. Balkonda yüzünü okşayacak bir esintinin tadını çıkartmak
falan imkansız. Gece ilerleyen saatlere
kadar azalıp çoğalarak devam etti milletin balkon keyfi. Benim açımdan gürültü
bombardımanı oldu. Sığınacak yer aradım, bir süre sonra kulaklıklarıma kaçtım.
Bu sefer de yanındakilere ayıp oluyor. Pencereyi kapıyı kapatsan sıcak
bunaltıyor. Yine sıkışmışlık hissi. Yine kaçacak bir yer aramak zorunda kalış.
Eğlence ve keyif anlayışımızın acınacak seviyelerde olduğunu çok sık
gözlemliyorum. İlkel toplum derken o kadar çok örneği var ki. Her yaş için böyle. Al gencini vur yaşlısına. Bu halkın yaşatmayan bir yaşam kültürü var. Büyük zalimlikleri bırak gündelik hayatı bile korku filmi gibi. Düşünmeye fırsat vermiyor, her anı gürültüye boğuyor.
Niye hala buradayım ben?
Çok sevdiğim bir şarkı geliyor aklıma.
"Kaçsam bırakıp"
Türkçe'ye yakın olmak istememin de bir payı olmalı mutlaka, mecburiyetler yanında.
***
Mehveş Dolay.
İzmirli bir öğretmen. Müzik öğretmeni. Aynı zamanda bestekar.
En sevdiğim Türk şarkılarından biri ona ait.
"Kaçsam bırakıp, yollara gitsem"
Hakkında fazla bilgi bulmak da mümkün değil.
Yeğeni Ekin Duru'nun 2022'de yazdığına göre 1899 doğumlu. Kendi sözleriyle aktarıyorum teyzesiyle ilgili verdiği bilgilerden bir kısmını, aşağıda kaynağı vererek:
"Türkiye’deki ilk kadın ilkokul müfettişi olarak yıllarca İzmir’in çevresindeki tüm dağ ve bayırları dolaşarak köy okullarını teftiş etti. Eğitimde kum havuzlarından yararlanarak coğrafya derslerine, rondolar yazıp besteleyerek müzik derslerine hayat verdi. Çok güzel ut çalardı. Yukarıdaki eserini 20-25 yaşlarında yapıyor. Columbia Plak Şirketinde kaydettiriyor. Beste ilk kez Deniz Kızı Eftalya tarafından plağa okunuyor. Besteci olarak plakta bir erkek ismi kullanıyor, zira o dönemde bir kadının bestekar olması söz konusu değil. Daha sonra Önder Focan ve Ümit Yazıcı asıl bestekarın Mehveş Dolay olduğunu doğruluyorlar. Bunun dışında 60 kadar bestesi olduğu sanılıyor ama hiçbiri gün ışığına çıkamadı. Söylediğine göre bunları kaydettiği defteri bir öğretmen arkadaşına vermiş ve o defter bir daha kendisine geri dönmemiş.
"Annem ve babam ben 4,5 yaşındayken boşandılar ve annem benimle birlikte teyzemin Ankara Saman Pazarındaki evine geldi. Boşanma davası sürerken teyzem soğuk kış günlerinde örtünmem için kendi kürkünü bozdurup battaniye yaptırmış. O battaniyeyi uzun yıllar kullandım.
Hayatını mesleğine ve sokak hayvanlarına adadı ve hiç evlenmedi. Evimiz hasta ve sakat kedi ve köpeklerle dolup taştı. “Hayvanlar insanlardan çok daha sadık” derdi. 1976 yılında 77 yaşındayken vefat etti."
Yeğeninin cümleleriyle bu harika şarkının bestecisi güftecisi kadın.
Çocukken kaçırmadan seyrettiğim dizilerden biri de Küçük
Ev’di. “Little House on the Prairie”. Pazar günleri öğleden önce TRT
gösterirdi, büyük aksiyonlu maceralar olmamasına karşın çok sever başından
kalkamazdım. Yıllar sonra internet imkanlarıyla edindim, hala özledikçe
seyrettiğim bir dizi olarak bana arkadaşlık etmeye devam ediyor.
19yy'da Amerikan kırsalında yaşayan üç kız çocuğa sahip bir
ailenin hayatı, kasaba sakinleriyle iletişimi ve yaşadıkları zorluklar ve
sorunlar anlatılırdı. Aile dizisi denilebilir. Michael Landon baba rolünde hem senaristliği, yönetmenliği, yapımcılığıyla, hem de oynadığı karakterle harikalar yaratırken,
anne rolündeki Karen Grassle’ın oynadığı Caroline Ingalls’a daha farklı bir
hayranlığım vardı. Çok güzel bir kadın olduğuna şüphe yoktu ama benim
hayranlığım başka özelliklerine yönelikti. Mesela güler yüzlü çok kadın gördüm
ama bazılarınınki başka oluyor, daha içten daha doğal, en ufak bir terslikte
kaybolmayan, makyaj gibi akıp gitmeyen, dayanıklı, kalıcı, katkısız, daha içten
bir güler yüz.
Caroline Ingalls’ı tarif ederken “duruluk” mutlaka ihtiyaç
duyacağınız bir başka kelime. Güzelliğinden nezaketine, güler yüzünden
giyimine, tavırlarına, yürüyüşüne bu kadar duru bir kadına rastlamak o kadar
zordur ki. Hele günümüzde, hele TR’de.
Üstelik baştan aşağı asaletti kadın. Ama saraylarda oradan
oraya dolaşıp duran, ünvanlarla ya da ihtişamla ayakta durabilen kurumlu ve
kupkuru bir asalet değildi onunki. Tertemiz ve tabii bir asaleti vardı kadının
her halinin. Yemek yaparken de örgüsünü örerken de hissettirirdi ekranın
ötesine. Üstelik yaşadıkları o küçücük kütük evin içinde hiçbir çaba sarf
etmeden bile asaletini görmemek imkansızdı. Sentetik değil genetik bir asaletti
onunkisi. Her şeyden bağımsız olarak insanın kalitesi aidiyetlerinden değil
asaletinden geliyor ki onun da çoğu genetik, bazı şeyler sonradan olmuyor,
olamıyor. Satın alınamıyor.
Tırnak içinde “Klasik bir kadının” zirvesi olarak da
bakılabilir Caroline Ingalls’a çünkü bakış açıları genelde topluma çok aykırı
olmayan klasik, dindar, yer yer muhafazakar ama adaletli, anaç bir duruşa
sahipti. Ara sıra sinirlendirdiklerinde bile zarafetini kaybetmez, ama çocuksu
bir öfkeyle kızgınlığını kibar kibar belli etmekten de geri durmazdı.
Gençken seksi kadınlara daha çok ilgi gösteriyor insan.
Kabul edelim. Göğüsler, kalçalar, bacaklar uçuşuyor gözlerde ama dediğim gibi
Caroline Ingalls cinselliğin ötesinde gezinen bir kadın oldu hep benim
zihnimde.
Bir anne, bir eş, hatta bir arkadaş. Yaşamınızda her halinin
olmasını isteyeceğiniz bir kadın modeliydi Caroline Ingalls. Tanrıça
statüsündeydi benim için.
Sıcacık bir gülümseme, tepeden tırnağa anlayış, sarsılmaz
bir sadakat, sevecen bir ses, çalışkanlık, gülen gözler, güvenli bir liman, aile,
bulunmaz bir anne ve eş modeli, dupduru bir güzellik
ve bir kadına en çok yakışan şefkatle dolup taşan bir karakter, kelimenin tam anlamıyla
bir hanımefendi. Biraz masalsı bir duruşu da var, ya da bana öyle geldi hep, kabul ediyorum, ama insanın
hoşuna gidiyor. Üzerimdeki etkisi hiç kaybolmadı.
Kadın, bir erkek için mucizevi bir varlık.
Yığınla kalitesiz kadını, hatta karı diyelim bunlara, bu
karıları bir kenara süpürürsek, biraz önce bahsettiklerim bağlamında kaliteli
bir kadın insanı farklı bir seviyeye çıkartabiliyor. Başka hiçbir şekilde
tadamayacağınız hisleri tattırabiliyor, ulaşamayacağınız yerlere
ulaştırabiliyor, yükseltiyor. Ama bir yandan da korkunç bir ömür törpüsü çünkü
en ufak bir incinmeden bile esirgemek için kendini yiyip bitiriyor insan ve bu
da kendi hedeflerinden kendi seçimlerinden kendi hayatından yolundan uzaklaştırabiliyor
seni. Yürürken adım attığı yolu bile bir şeye takılmasın diye kontrol ederken
bulabiliyorsun kendini. Çok sevilen her şey için geçerli aslında bu durum.
Delirtici hale geliyor bazen, en azından benim gibiler için. Belki de ben duygu
ve düşünce hayatımda aşırılarda gezdiğim için böyle hissediyorum çünkü genelde
insanlar halinden memnun gibi. Bu açıdan bakıldığında sevdiğin bir kadınla
hayatını birleştirmenin ideallerine zararı mı faydası mı daha fazla olur sorusu
akla geliyor? Sabit bir cevabı olamayacak sorulardan. İnsanına, ilişkisine,
şartlarına göre değişir sanırım. Ama kendinizi de çevrenizi de çok daha iyi
tanımanızı sağladığı kesin. Yani yaşanması gereken tecrübelerden biri olduğu
ortada.
Nereden aklıma geldi Caroline Ingalls hakkında konuşmak, aslında
durup dururken bir şeylerin aklıma gelmesi yeterli bir sebep ama başka bir
nedeni daha var. Küçük Ev dizisinde oynayanların yazdığı hatıratlar vardır,
Melissa Gilbert, Melissa Anderson, okul öğretmenini oynayan Charlotte Stewart
hatta kötü yürekli kız Alison Arngrim’in hatıralarına, 2021 yılında Karen
Grassle’ın yazdığı Bright Lights, Prairie
Dust kitabı da katılmış. Yeni haberim olup da okumaya başlayınca, zihnimde
yaşattığım büyüttüğüm Caroline Ingalls karakteriyle ilgili birkaç kelime etmek
geldi içimden.
Bunca yıl sonra bile, "böyle insanlar da var" diyerek koştuğum
bir sığınak Caroline Ingalls. Modern çağlar ne getirirse getirsin, yerel ya da
küresel yozluklar hayatı ne kadar kirletirse kirletsin, ömrümün sonuna kadar
saygı ve sevgiyle hatırlayacağım Caroline Ingalls, zihnime kazınmış ilk ideal
kadın profili olabilir belki de.
Karen Grassle’ın “Bright Lights Prairie Dust” kitabını,
tırnak içinde o “Küçük Ev”de, ocağın başında, anlattıklarını dinleyen bir çocuk
gibi okuyacağımı hissediyorum diyerek denemeler serisinde hayal dünyamın ulu çınarlarından, Tanrıçalarından birine yer verdiğim bu yazıya da son noktayı koyalım.
.jpg)
