Bisiklet

Bisikletin hissettirdiği duyguları tanımlarken özgürlükten ziyade bağımsızlık kelimesi daha çok yakışıyor sanki. Materyalist bir bakış açısıyla konuşacak olursak, asgari gereksinim ve azami bağımsızlıkla seyahat imkanı.

Bisikletle gezerken uygarlıkla paralel olmak zorunda değilsiniz. Trenle rayların, motorlu araçlarla yolun gittiği yere kadar, yani ulaşım uygarlığının sana izin verdiği kadar gidebiliyorsun. Bisiklet bunun ötesine geçebilen tek taşıt. Sizi "ötelere" taşıyor.

Paranın hükümranlığına en sert yanıtı da bisiklet veriyor diğer taşıt araçlarına kıyasla. Ara sıra bakım dışında hiçbir ihtiyacı yok. Ekonomik bir devrimci.

Çevre dostu bir son mohikan gibi adeta. Yol için kesilen ağaçlar, sonrasında araçlardan salınan gazlar falan korkunç bir bedel aslında. Tüm bu yıkım için bir de milyarlarca dolar para ödeniyor. Bisiklet bunlara da gülüp geçiyor. Çevreci kimliğinden hiç ödün vermeyen ama teknolojiden de sonuna kadar faydalanmasını bilen ve sürekli kendini geliştirmeye devam eden bilge bir varoluş.

Alaycı bir seyahat ustası bisiklet. Tur otobüslerinin dolap beygiri gibi aynı yerde döndürüp durduğu sözde gezginlerin hayal bile edemeyeceği yeniliklerle karşılaşma imkanı sunuyor.

İnsanoğlunun icat ettiği aletler içinde en barışçıl ve sadık olanı. Hayvanlar arasında köpek insan için neyse, aletler içinde de bisiklet odur bence.

Vücudunuzun en ücra köşelerine kadar kan pompalanmasını sağlıyor, yüzlerce tıbbi diyetin yapamayacağı bir sağlık aşılıyor. Tam bir kalp ve sağlık dostu. 

Bir yere kendi çabanla varma duygusunu adeta her seyahatinizde tekrar tekrar yaşatarak psikolojik bir sıhhatin de en büyük destekçisi oluyor. Varoluşunuzu çiçeklendiriyor.

Toplumla beraber yürümenin yanında, toplumsuz tek yürümenin de değerli olduğunu bir kez daha hatırlatıyor. Toplu taşıma araçlarının mecburiyeti yanında, tek olmanın değerini de unutmamanızı sağlıyor. Bireysellik abidesi.

Bisikleti bir değirmene benzetiyorum bazen...Yol boyunca insanı daha rafine hale getiren, yüzyılların tecrübesini aktararak yaşamla baş etmesine yardımcı olan bir sihirli değirmen.

Einstein'ın meşhur sözüyle bitirelim:

"Yaşamak da bisiklet kullanmak gibidir, dengeni bulmak için hareket etmen gerekir..."

Çürük Çeviriler (4) NG'den "Dahiyane" bir Çeviri !

Dün gece bilgisayar başında bir şeylerin peşinde kaybolup gitmiştim her zamanki gibi. Odada televizyon açık. National Geographic TR kanalına ayarlamışım. Kısık bir ses geliyor.. Biliyorsunuz NG, “Genius” (Deha) isminde Einstein’ın hayatını konu alan bir dizi yayınlıyor. Üstelik diziyi A Beautiful Mind gibi bir şaheserin yönetmeni Ron Howard çekiyor. Einstein ve eşi rollerini ise Geoffrey Rush ve Emily Watson gibi bayıldığım oyuncular üstlenmiş. Henüz seyredemedim ama vaktim olduğunda izlemek için not aldığım bir dizi. Daha da iyisi Einstein'ın ardından ikinci sezonda bilim ve sanat dünyasından başka dahilerle devam edecek bir seri olması düşünülüyor. Neyse, işte bu dizinin fragmanı döne döne ekranda verilirken bir yerinde kulağıma şöyle bir cümle çalındı. Einstein hiddetle karşısındakine haddini bildirirken şöyle diyor: “Vahamet konusunu sizden daha iyi bilirim bay Geist..!”. Einstein’ın “vahamet” kelimesinin üstüne basarak daha iyi bildiğini iddia etmesi..? Bu sahne garibime gitti. Bir tuhaflık vardı. Birden kafama bir kıymık saplandı sanki. Üzerinde düşünmeye başlayınca aklıma hemen “gravity” kelimesi geliverdi. Gravity’nin ilk anlamı İngilizce’de yerçekimi ama sık kullanılan ve herkesçe bilinen ikinci bir anlamı da “ciddiyet, şiddet” ya da burada konuşulduğu üzere “vahamet”.  Evet, kesinlikle “gravity” kelimesi vahamet olarak çevrilerek “Einstein”ın akıl dolu cevabı" çeviride yok edilmişti. Bundan emindim. Doğrulamak için hemen orjinalini araştırdım nette. Tatatataaam…İşte orjinali karşımdaydı. Sekizinci bölümün fragmanıymış gösterilen. Cümle şöyle:

Geist: "I'm concerned that neither of you are appreciating the gravity of this situation."

Einstein: "I guess I know a bit more about gravity than you, Mr. Geist. “

solda yaşlılığı, sağda gençliği

Einstein yerçekimi ve bunun rölativite  üzerine etkileri hakkında kendi teorisine sahip bir insan. Yani yerçekimi dedin mi duracaksın onun karşısında. Bu sahnede karşısındaki “Durumun vahametini anlamıyor musunuz” dediğinde dehasının fizikle sınırlı olmadığı ve pratik zekasını dili kullanırken de yansıttığını gösteren hoş bir kelime oyunu eklenmiş senaryoya. Türkçe çeviride ise bu zeka parçacığı paramparça edilmiş.

Nasıl çevrilebilirdi?

“İkinizde durumun ağırlığının farkında değilsiniz galiba…”

"Ağırlık konusunda sizden daha fazlasını bildiğimi sanıyorum bay Geist.”

Bu şekilde hiç değilse Einstein’ın cevabıyla kelime oyunu yaptığı aynı ölçüde olmasa da izleyiciye hissettirilmiş olurdu.

Ya da “Fiziksel tehdit altında olduğunuzun farkında değilsiniz galiba..” şeklinde düzenleyip

“Fizik konusunda sizden daha fazlasını bildiğimi sanıyorum bay Geist” gibi yapılabilirdi. İlk aklıma gelenler bunlar. Tercümenin “vahameti”ni anlatmak için bu kadarı yeterli olmuştur sanırım. 

Hep söylediğimi tekrarlayayım. Bir yabancı dili mutlaka çok iyi öğrenmeli insan. Dilin besiyeri kültürdür. Sadece anadilini konuşan bir insan o dilin, kültürün ve içerdiği yığınla "hata"nın da bilinçsizce esiri olur. Anadilini sevmek ve katkıda bulunmak ayrıdır, anadiline teslim olmak, anadiline hapsolmak ayrıdır. Ne mutlu ki bu gerçeği görmek için Einstein olmaya gerek yok. Aklı başında bir insan olmak yeterli.