Kırışıklıklar: Grafik Roman, Paco Roca, Alzheimer

Kırışıklıklar (Arrugas)

Yazan/Resimleyen: Paco Roca

104s - Tudem (Desen) (çizgiroman)

Hikaye 2011 yılında animasyona da uyarlanmış. 

Emilio banka emeklisi bir Alzheimer hastası. Sık sık geçmişi bugünle karıştırıyor. Sonunda oğlu onu hafıza problemi yaşayanlarla ilgilenen özel bir bakımevine yerleştirince kendisi gibi yaşlılarla beraber yaşadıkları konu edilmiş.

Alzheimer gittikçe yaygınlaşan bir hastalık. Güncel bir mesele sayılabilir. Bu konuyla ilgili çıkan yığınla kitap yanında çizgiromanlar da mevcut. Hemen birkaç örnek verelim. Mesela Sarah Leawitt kendi annesiyle yaşadıklarını bir grafik roman, ya da daha spesifik bir ifadeyle “grafik hatırat” (graphic memoir) haline getirmişti: "Tangles, a Story About Alzheimer’s, My Mother and Me” (2012). Fransa-Belçika cephesindeyse yine zengin bir albüm çeşitliliği mevcut: “Au Coin d’une Ride” (2014) ve “En Direct d’Alzheimer” (2011) örnek verilebilir.

Kırışıklıklar albümünde dikkatimi çeken yaşlıların genelde tek bir özellikleriyle etiketlenmiş olması. Biri Marslıların kendisini kaçıracağından korkarken, diğeri kendini trende İstanbul’a gidiyormuş zannediyor, bir başkası telefonla ailesini arayıp kendini aldırma peşinde. Fakat bunun ötesinde bir derinlik kazanmıyor karakterler. Hepsi bir davranışı sembolize eder gibi. Bu davranışların bazıları “mızıkçı” örneğinde olduğu gibi hayata dair incelikleri ve tutunuşları okuyucuya aktarmak için kullanılırken, bazen "didaktik" bir unsur ya da "ilginç bir profil" gibi ayrıksı kalmışlar. Senaryo fena değil ama usta işi diyemem; dram, bilinçlendirme, komedi arasında gidip gelirken hikaye kesitlerden ibaret kalıyor. Belki de bunda Paco Roca'nın gazetede bant çizeriyken bu albümü hazırlamasının da rolü var. Çizimler yeterli ama senaryonun vasatlığını kurtaracak türden değil. Karakterlerin yaşamaya başladıkları geçmiş kişiliklerinden ve ortamlarından gerçekliğe dönüşlerinin resimlenmesi başarılı. Trajikomik bir duygu iklimi hakim. Tanıtım bülteninde "Günümüz gençlerinin ebeveynlerine karşı tahammülsüzlüğünün eleştirildiği..." şeklinde bir ifade yer alsa da bu tema ciddi bir yer tutmuyor.

Favorim elbette Miguel karakteri oldu, Guguk Kuşu filmindeki McMurphy gibiydi. Yalnız onun bir unutma sorunu yoktu, niye orada olduğunu anlamadım. Herhalde sadece Alzheimer'lılara yönelik bir bakımevi değildi. 

Senaryosu da çizimleri de vasatın biraz üzerinde, iyi bir hikaye anlatmaktan ziyade genel bir Alzheimer panoraması sunan, sanatsaldan çok kabaca hastalığın semptomları ve riskleri konusunda duygusal örnekler veren bir albüm. Belli bir olay örgüsü olmadığı için Alzheimer’ın çeşitli safhalarda ve şekillerdeki tezahürlerinden tadımlık görüntüler sunan bir bilinçlendirme projesinin parçasıymış gibi duruyor. Sıkılmadan okudum ama tekrar döneceğim ya da mutlaka okuyun diyebileceğim bir albüm değil.

ÇİZGİROMANLARDA PAHALILIK FURYASI

Animasyonun afişi

Tudem’in (Desen) kendi sitesinde indirimli fiyatı 36 TL (45 TL’den) olarak belirtilmiş. Çok pahalı buldum. Açıkçası Paco Roca’nın çizimleri mutlaka görülmesi gereken bir özellik taşımıyor. Hikaye de üzerinde uğraşılmış gibi değil. Alzheimer ile ilgili son yıllarda çıkan yığınla “kitabı” düşündüğümde, ilgisi olanlar bu parayla birkaç “kitap” alarak konu hakkında çok daha derin bilgi sahibi olabilirler.

Mesela Hakan Atay’ın “Eyvah Annem Alzheimer” (2014) kitabı 168s ve 10 TL (D&R). Yine Arzu Sandal’ın “Eyvah Anneannem Ergen mi Oluyor” (2013)  kitabı 96s ve 15 TL (D&R). Filmi de olan “Unutma Beni” (2015) kitabı ise 340s ve sadece 14 TL (D&R). Yani bu ÇRı alacağınıza tamamı 600 sayfa tutan 3 tane kitap sahibi olabiliyorsunuz. Dahası bu konuyla ilgili "Alive Inside" gibi bir belgeselin ya da "Still Alice" gibi bir filmin fiyatı da daha ucuza geliyor (D&R'da Bluray'ler bile ortalama 20-30 TL). Madem çizimlerde de bir ayrıcalık yok, en fazla yarım saatte okunacak bir çizgiromana niye bu kadar para verelim ki? 

Bu sadece bir örnek. Çizgiroman piyasasının kendine çekidüzen vermesi lazım. Ortaya konan ürünlerin içeriğiyle bedeli arasında uçurum var. "Kırışıklıklar"da en azından doğru dürüst bir konu mevcut, ciddi bir sağlık tehdidini, önemli bir meseleyi işliyor. Piyasayı domine eden süper kahraman ÇRları gibi çoğu içeriksiz ve kalitesiz tekrarlardan ibaret yayının korkunç fiyatlarına kıyasla bu ÇR'ın hakkını teslim etmek gerektiğini de eklemeliyim.  

Bu içerik Kuzey Kalesi tarafından hazırlanmıştır.