THE TROUBLE WITH TOLSTOY (2011)
BÖLÜM 2: In Search of Happiness (Mutluluğun Peşinde)
Alan Yentob'un Tolstoy'un yaşamında iz bırakan yerleri tek tek gezdiği bu iki bölümlük BBC belgeselinde Tolstoy'un yaşamına ve mücadelelerine dair yığınla bilgi verilmiş. Tolstoy uzmanı akademisyenler ve yazarların yorumları yanında kitaplarından okunan pasajlarla süslü, Rusya ve edebiyatla dolu harika bir Tolstoy yolculuğu. İkinci bölümde Savaş ve Barış sonrası dönem anlatılıyor.
NOTLAR
1917 öncesinde muhalif sesler tamamen bastırılmıştı. Ya öldürülüyor ya sürgüne gönderiliyorlardı. Tolstoy bu dönemde dahi susturulamadı. İmparatorluk Rusyasını açıktan eleştirdi.
1871’de Volga üzerinden Samara bölgesine seyahat eder. Oradakiler serf değil, özgür köylüler. Tolstoy burayı çok sevdi. Arazi almaya ve yaz tatillerini ailesiyle burada geçirmeye karar verdi.
Bedstead memorial marks the place where their farmhouse stood back then. Burası o nun kaçış yeri oldu.
Kımız – fermented horse milk. Tolstoy çok seviyor. İlk geldikleri yaz kuraklık var. Açlık olduğunu hem Rusyaya hem dünyaya duyuruyor. Yardım gelmesini sağlıyor. 1870 ve 1880’lerdeki açlık krizinin sembolü simple wooden cross memorial.
Bu kırsal bölgede kilise, devlet ve sosyal iktidardan uzaklaşmış hissediyor. Anna Karenina’yı Samara’da yazmaya başlar.
Anna Karenina kendi yaşadığı sıkışmışlık diyorlar.
Bir kadının trenin önüne atlayarak intiharı gerçek bir olay Yasnaya Polyana yakınlarında olmuş. Esin kaynağı. O kadının parçalanmış vücudunu morgda görmüş.
Levin karakteri Tolstoy’un hissetiklerine benziyor. Kitty ile Levin birlikteliği. Kitty büyük oranda karısı Sophia’yı yansıtıyor. Ölen çocuklarının acısı. Croup’tan.
Jeleznodarojnaya Anna Karenina’nın final mekanı.
Nijniy Novgorod yolunda olduğu için Tolstoy buradan geçmiş 7-8 kere. Samara’da buradan. Küçük bir müzesi var. Road of tears diyorlar o zamanlar. Sibirya sürgünleri buradan gidiyor önce Nijniy sonra oradan Sibirya .
Bazen yazarlar kitabı bitirdiklerinde bir depresyona gireceğini bilir ve bitirmek istemez ama kitaptan uzaklaşmıştır artık.
Optina Pustin Manastırı
Anna Karenina!nın sonlarına doğru depresyonda. Yaşamın anlamı ?
Starets’ler yaşlı bilgeler
Unsettled man forever in torment
Avrozil ile kounşuyor Tolstoy ve dine yaklaşıyor.
Popoff: Tolstoy bir noktadan sonra aile kavramından uzaklaştı. Engel gibi gördü. Sofya uzaklaşmasından üzgün.
1880’lerde dogmatik rus ortodoks kilisesinde aradığını bulamıyor. Arayışları var. Hatta gospel’ları kendi çeviriyor. 4 kutsal kitabı tek kitap olarak birleştiriyor. Tolstoy gospel’ı diyor. Mucize kısımlarını, doğaüstü yerleri çıkarttı. Köylülerle çalışmaya, onlar gibi giyinmeye başladı. Onlara arazi vermeye bile kalkıştı ama köylüler şüphelendiler. Sofya çok kızdı.
1881’de ailece en azından kışı geçirmek için Moskova'ya taşındı Tolstoy ailesi. Şehirdeki sefaletten etkilenir. Mühim olan mutluluk ve bunun için azla yetinmeli ve iyilik yapmalı diyor. Bunları düşündükçe dünyadan ve ailesinden uzaklaşıyor. Yavaş yavaş içine çekiliyor. Beklentileri reel olmuyor, hayal kırıklıkları.
Bu dönemde 1883’te en yakın arkadaşıyla tanışıyor. Vladimir Çertkof ziyaretine geliyor. Genç bir adam. Yakışıklı ve zengin bir süvari subayı. Ölümüne kadar hep yanında oldu. Binlerce mektup yazdılar birbirlerine. Çertkof onun yazılarını basmak ve dağıtmak için çalıştı. Dukobor isimli pasifist bir tarikatı destekliyorlar. İlk kez Tolstoy Samara kırsalında karşılaşmış. Sonuçta Çertkof 10 sene sürgüne gönderilir. Tolstoy devlet düşmanı olur. Ayrıca Tolstoy bu dönemde son romanını yazar: Resurrection. Az bilinir. Dukoborları k urtarmak için para toplamak amacıyla yazmış. Orduda savaşmayı reddetikleri için hapis ve idamla tehdit ediliyorlar. Tolstoy kanadaya kaçmalarını sağladı. Çar onları muaf tutamam askerlikten diyor. Ama gitmelerine izin veriyor. Yalnız paralarını ben vermem deyince Tolstoy üstleniyor.
Dukoborların torunuyla konuşma.
Dukoborlar öldürmeye karşı insanları. Savaşa karşılar. Tanrının kilisede değil her insanda yaşadığına inanıyorlar. Ultimate church insan vücududur diyorlar. Dukoborlar Tolstoy'a semi-god olarak bakıyor. Aynı zamanda 40’ından sonra bir insanın değişebileceğinin sembolü olarak görüyorlar.
Spiritual evolution is the central theme of resurrection.
Sevgilisi Sibiryaya sürülen bir hukukçunun onun peşinden gidişi. Hukuk sistemine ve hükümete sert eleştiriler. Ayrıca Ortodoks kilisesine de. İnsanları günaha zorlayan sistemde kilisenin de yapması gerekenleri yapmadığı teması. Tüm kurumları ve yönetimleri eleştiriyor.
1901 öğrenci gösterileri. KGB binasının önü. Tolstoyu tanıyorlar. Alkışlar
Excommunicated from the church. Ama halk hala seviyor.
“The Kingdom of God as within you” kitabını yazdı kiliseye karşı. Nonresistance to violence.
Gandi okuduğunda Güney Afrika’da ve çok etkileniyor. Bir Tolstoy çiftliği kuruyor hintlilere.
Toplum ve uluslararası kamuoyu aziz olarak bakarken özel hayatı kötü durumda. Sofya, Çernikof'a şeytan gözüyle bakıyor. Tolstoy'un kendisine ilgisiz ve ters davranmasından Çertkof'u sorumlu tutuyor günlüklerinde. Homoerotik bir ilişkileri olduğuna inanıyor.
“Aşık olmamıştım ama evlendim” diyor günlüğünde Tolstoy
1910’da Çertkof Yasnaya Polyana’ya yakın bir eve taşınır. Tolstoy’un günlüklerini kimin idare edeceği tartışma konusu oluyor Sofya ile.
Tolstoy yurıılmadan önceki gece karısını yazdıklarını karıştırırken gece görüyor. Zaten bunalmış durumda. Kaçmaya karar veriyor.
Tolstoy günlüklerinde Sofya’dan bunaldığını, gitmek için bir neden verdiği anda gideceğini yazıyor. Önce arabacıya gidiyor.
Slivitskaya: King Lear moment of Tolstoy. Şapkasını kaybediyor. Kayıp düşüyor. Ama kaçıyor. Soğuk bir Ekim akşamı. Geceyarısı kaçıyor. Trene atlayıp gidiyor. Trendekilere yolda pasifizm üzerine nutuk çekiyor.
Opyina Pustina manastırına geliyor. Kendini tanıtıyor ve konuşmak istediğini söylüyor. Misafirhanede. Ertesi gün ayrılıyor. Şamo Dino convent’ta nun olan kızkardeşi Maria’yı ziyaret ediyor. Ağlıyor. Tek istediğinin tek başına yaşamak olduğunu söylüyor. Ertesi sabah yine trene binip ortadan kayboluyor. Günlüklerinde bu kaçışı anlatılır günü gününe Yanındaki doktoru da yazmış. 82 yaşında. Makavotski doktor.
Tolstoy üşütüyor. Doktor ilk istasyonda indiriyor. Ostapovo. Günlükler her şeyi anlatıyor. Çertkof ve Sofya geliyor ikinci gün. Sofya’nın günlüğünde de anlatılıyor bu günler.
Sol lung’da pneumonia. İzin vermiyorlar görmesine. Trende uyuyor. Kameraya alınmış bu günler. Göremiyor. Son nefesini verirken girebiliyor. Çok kızıyor izin vermemelerine.
Tolstoy ailesinin gömüldüğü kilise bahçesini istememişti. Abisinin üzerinde mutluluğun formülünün yazılı olduğunu anlattığı yeşil dalın gömülü olduğu dağ geçidinin kenarını tercih etmişti.
A life always at odds with the world. Always in trouble and always a troublemaker.
1917 öncesinde muhalif sesler tamamen bastırılmıştı. Ya öldürülüyor ya sürgüne gönderiliyorlardı. Tolstoy bu dönemde dahi susturulamadı. İmparatorluk Rusyasını açıktan eleştirdi.
Dağ geçidinde gömülü, üzerinde murluluğun sırrı yazılmş green stick masalı ve Tolstoy üzerindeki etkisi.
1879ların başında "Voyna i Mir" sayesinde çok ünlü. Her şey iyi gidiyor ama hep kendi içinde bir sıkıntısı var.
1879ların başında "Voyna i Mir" sayesinde çok ünlü. Her şey iyi gidiyor ama hep kendi içinde bir sıkıntısı var.
1871’de Volga üzerinden Samara bölgesine seyahat eder. Oradakiler serf değil, özgür köylüler. Tolstoy burayı çok sevdi. Arazi almaya ve yaz tatillerini ailesiyle burada geçirmeye karar verdi.
Bedstead memorial marks the place where their farmhouse stood back then. Burası o nun kaçış yeri oldu.
Kımız – fermented horse milk. Tolstoy çok seviyor. İlk geldikleri yaz kuraklık var. Açlık olduğunu hem Rusyaya hem dünyaya duyuruyor. Yardım gelmesini sağlıyor. 1870 ve 1880’lerdeki açlık krizinin sembolü simple wooden cross memorial.
Bu kırsal bölgede kilise, devlet ve sosyal iktidardan uzaklaşmış hissediyor. Anna Karenina’yı Samara’da yazmaya başlar.
Anna Karenina kendi yaşadığı sıkışmışlık diyorlar.
Bir kadının trenin önüne atlayarak intiharı gerçek bir olay Yasnaya Polyana yakınlarında olmuş. Esin kaynağı. O kadının parçalanmış vücudunu morgda görmüş.
Levin karakteri Tolstoy’un hissetiklerine benziyor. Kitty ile Levin birlikteliği. Kitty büyük oranda karısı Sophia’yı yansıtıyor. Ölen çocuklarının acısı. Croup’tan.
Jeleznodarojnaya Anna Karenina’nın final mekanı.
Nijniy Novgorod yolunda olduğu için Tolstoy buradan geçmiş 7-8 kere. Samara’da buradan. Küçük bir müzesi var. Road of tears diyorlar o zamanlar. Sibirya sürgünleri buradan gidiyor önce Nijniy sonra oradan Sibirya .
Bazen yazarlar kitabı bitirdiklerinde bir depresyona gireceğini bilir ve bitirmek istemez ama kitaptan uzaklaşmıştır artık.
Optina Pustin Manastırı
Anna Karenina!nın sonlarına doğru depresyonda. Yaşamın anlamı ?
Starets’ler yaşlı bilgeler
Unsettled man forever in torment
Avrozil ile kounşuyor Tolstoy ve dine yaklaşıyor.
Popoff: Tolstoy bir noktadan sonra aile kavramından uzaklaştı. Engel gibi gördü. Sofya uzaklaşmasından üzgün.
1880’lerde dogmatik rus ortodoks kilisesinde aradığını bulamıyor. Arayışları var. Hatta gospel’ları kendi çeviriyor. 4 kutsal kitabı tek kitap olarak birleştiriyor. Tolstoy gospel’ı diyor. Mucize kısımlarını, doğaüstü yerleri çıkarttı. Köylülerle çalışmaya, onlar gibi giyinmeye başladı. Onlara arazi vermeye bile kalkıştı ama köylüler şüphelendiler. Sofya çok kızdı.
1881’de ailece en azından kışı geçirmek için Moskova'ya taşındı Tolstoy ailesi. Şehirdeki sefaletten etkilenir. Mühim olan mutluluk ve bunun için azla yetinmeli ve iyilik yapmalı diyor. Bunları düşündükçe dünyadan ve ailesinden uzaklaşıyor. Yavaş yavaş içine çekiliyor. Beklentileri reel olmuyor, hayal kırıklıkları.
Bu dönemde 1883’te en yakın arkadaşıyla tanışıyor. Vladimir Çertkof ziyaretine geliyor. Genç bir adam. Yakışıklı ve zengin bir süvari subayı. Ölümüne kadar hep yanında oldu. Binlerce mektup yazdılar birbirlerine. Çertkof onun yazılarını basmak ve dağıtmak için çalıştı. Dukobor isimli pasifist bir tarikatı destekliyorlar. İlk kez Tolstoy Samara kırsalında karşılaşmış. Sonuçta Çertkof 10 sene sürgüne gönderilir. Tolstoy devlet düşmanı olur. Ayrıca Tolstoy bu dönemde son romanını yazar: Resurrection. Az bilinir. Dukoborları k urtarmak için para toplamak amacıyla yazmış. Orduda savaşmayı reddetikleri için hapis ve idamla tehdit ediliyorlar. Tolstoy kanadaya kaçmalarını sağladı. Çar onları muaf tutamam askerlikten diyor. Ama gitmelerine izin veriyor. Yalnız paralarını ben vermem deyince Tolstoy üstleniyor.
Dukoborların torunuyla konuşma.
Dukoborlar öldürmeye karşı insanları. Savaşa karşılar. Tanrının kilisede değil her insanda yaşadığına inanıyorlar. Ultimate church insan vücududur diyorlar. Dukoborlar Tolstoy'a semi-god olarak bakıyor. Aynı zamanda 40’ından sonra bir insanın değişebileceğinin sembolü olarak görüyorlar.
Spiritual evolution is the central theme of resurrection.
Sevgilisi Sibiryaya sürülen bir hukukçunun onun peşinden gidişi. Hukuk sistemine ve hükümete sert eleştiriler. Ayrıca Ortodoks kilisesine de. İnsanları günaha zorlayan sistemde kilisenin de yapması gerekenleri yapmadığı teması. Tüm kurumları ve yönetimleri eleştiriyor.
1901 öğrenci gösterileri. KGB binasının önü. Tolstoyu tanıyorlar. Alkışlar
Excommunicated from the church. Ama halk hala seviyor.
“The Kingdom of God as within you” kitabını yazdı kiliseye karşı. Nonresistance to violence.
Gandi okuduğunda Güney Afrika’da ve çok etkileniyor. Bir Tolstoy çiftliği kuruyor hintlilere.
Toplum ve uluslararası kamuoyu aziz olarak bakarken özel hayatı kötü durumda. Sofya, Çernikof'a şeytan gözüyle bakıyor. Tolstoy'un kendisine ilgisiz ve ters davranmasından Çertkof'u sorumlu tutuyor günlüklerinde. Homoerotik bir ilişkileri olduğuna inanıyor.
“Aşık olmamıştım ama evlendim” diyor günlüğünde Tolstoy
1910’da Çertkof Yasnaya Polyana’ya yakın bir eve taşınır. Tolstoy’un günlüklerini kimin idare edeceği tartışma konusu oluyor Sofya ile.
Tolstoy yurıılmadan önceki gece karısını yazdıklarını karıştırırken gece görüyor. Zaten bunalmış durumda. Kaçmaya karar veriyor.
Tolstoy günlüklerinde Sofya’dan bunaldığını, gitmek için bir neden verdiği anda gideceğini yazıyor. Önce arabacıya gidiyor.
Slivitskaya: King Lear moment of Tolstoy. Şapkasını kaybediyor. Kayıp düşüyor. Ama kaçıyor. Soğuk bir Ekim akşamı. Geceyarısı kaçıyor. Trene atlayıp gidiyor. Trendekilere yolda pasifizm üzerine nutuk çekiyor.
Opyina Pustina manastırına geliyor. Kendini tanıtıyor ve konuşmak istediğini söylüyor. Misafirhanede. Ertesi gün ayrılıyor. Şamo Dino convent’ta nun olan kızkardeşi Maria’yı ziyaret ediyor. Ağlıyor. Tek istediğinin tek başına yaşamak olduğunu söylüyor. Ertesi sabah yine trene binip ortadan kayboluyor. Günlüklerinde bu kaçışı anlatılır günü gününe Yanındaki doktoru da yazmış. 82 yaşında. Makavotski doktor.
Tolstoy üşütüyor. Doktor ilk istasyonda indiriyor. Ostapovo. Günlükler her şeyi anlatıyor. Çertkof ve Sofya geliyor ikinci gün. Sofya’nın günlüğünde de anlatılıyor bu günler.
Sol lung’da pneumonia. İzin vermiyorlar görmesine. Trende uyuyor. Kameraya alınmış bu günler. Göremiyor. Son nefesini verirken girebiliyor. Çok kızıyor izin vermemelerine.
Cenaze töreninde grevler oluyor. Gösteriler var. Çar tedirgin. İnsanların yakın hissetmesinin sebebi büyük ölçüde devlete karşı onların yanında durabilmesi, devlete hatalarını söyleyebilmesi. Ne din adamı ne haç varmış cenazesinde.
Tolstoy ailesinin gömüldüğü kilise bahçesini istememişti. Abisinin üzerinde mutluluğun formülünün yazılı olduğunu anlattığı yeşil dalın gömülü olduğu dağ geçidinin kenarını tercih etmişti.
A life always at odds with the world. Always in trouble and always a troublemaker.
KARIŞIK RESİMLER
