Kuzey Kalesi: Antik Roma Tarihinin Dönüm Noktaları (Belgesel)

17 Mayıs 2018 Perşembe

Antik Roma Tarihinin Dönüm Noktaları (Belgesel)

Ancient Rome: The Rise and Fall of an Empire (2006)

Roma imparatorluğunun yüzyıllara dayanan tarihinden 6 anahtar döneme odaklanan BBC yapımı bir belgesel. Altı bölüm ve toplamda 300 dakika. Her dönem docudrama şeklinde ekrana yansıtılıyor. Yani tamamen gerçeklere yaslanan bir canlandırma / dramatizasyon kullanılırken, aralara tarihsel bir anlatım yerleştirilmiş. Harita üzerinde genel bir resim verilmesi bence zayıf kalmış olsa da unutulmamış. Belgeselin yanında Mike Baker'ın yazdığı aynı isimli bir kitap yayınlanmış. Unutmadan, History Channel'ın 2008 tarihli 13 bölümlük benzer isimli bir belgeseli var, onunla karıştırmayın.

Roma İmparatorluğu tarihinde dönüm noktası sayılarak ele alınan 6 dönem sırasıyla şunlar:

Sezar, Neron, Yahudi isyanı, Gracchus Devrimi, Konstantin ve Roma’nın Yıkılışı.

Sezar

İlk bölümde bugün “Rubikon’u geçmek” olarak kullanılan deyimin anlamıyla da bir kez daha karşılaşmış oluyoruz. Hani şu Türk siyasetinde sık kullanılan “kırmızı çizgiler” gibi bir anlamı var. Sezar’ın Roma’yı bir demokrasiden imparatorluğa yani mutlakiyete diğer bir deyişle diktatörlüğe çevirişi ve Pompei’ye karşı yıllar süren iç savaş mücadelesi konu edilmiş.

Savaş sahnelerinde yakın dövüş planları ile canlandırma yapılmış. Kostümler ve aksiyon yeterli. Fakat savaş anlatılırken hareketlerin harita üzerinde gösterilmemesi ciddi bir eksiklik. Bence savaşların olmazsa olmazı kuşbakışı bir haritadan da orduların verilmesidir.

Neron

Sezar’ın kurduğu hanedanın temsilcisi olan Neron genelde Roma’yı yakmasıyla bilinir oysa esas başına dert olan yangın sonrası mermerden bir şehir inşa etmek gibi bir “çılgın projeye” kafayı takması :) Ne hazine kalıyor ne düzen. Bu arada Neron’un Roma’yı yaktığına dair kesin bir tarihi kanıt yok. Hatta burada söndürmek için çaba harcarken gösteriliyor.

Benim için bölümün sürprizi Braveheart filminde Wallace’ın öldürülen eşini oynayan Catherine McCormack’i Neron’un eşi rolünde görmekti.

Yahudi İsyanı

Yine Neron’un son yıllarında vuku bulan bir hadise. Roma tarihindeki en büyük isyan. Namussuz ve acımasız bir Roma valisi yüzünden Yahudiler isyan eder. Osmanlıya karşı olan isyanlarda da atadığımız valilerden bazılarının yaptığı haksızlıkların büyük rolü vardı, bakmayın siz isyan edenlere “hain” damgası vurulmasına.

Konuya dönecek olursak :) özellikle “kuşatma” hikayelerine ilgi duyanların hoşuna gidecek bir bölüm. Tanıdıklardan “Strain” dizisinde Eldritch rolünü oynayan “Jonathan Hyde” var. Hatırlayacaksınız yine burada bahsettiğim Newton belgeselinde de Newton’u canlandırmıştı.

Tiberius Gracchus Devrimi

Tiberius’un 120 yıl süren Kartaca Roma savaşı ardından sefalet içindeki Roma halkının hayatını iyileştirmek ve zenginlerin baskısını kırmak için giriştiği mücadele. Atatürk devrimlerinin bile başarılı olamadığı “toprak reformunu” yapmaya girişiyor. Ortalık karışıyor tabii. Hatta Tiberius’un ölümünden sonra dahi Cumhuriyet’in yerini “İmparatorluk” alana kadar bu kargaşa devam ediyor. Tarihin ilk sosyalist/devrimci hareketlerinden birisi. Buradakiyle yetinmeyip kitaplardan okumanızı tavsiye ederim. Günümüzle ilginç paralellikleri var bu hadiselerin.

Konstantin

320 yılı.Batı ve Doğru Roma’daki ayrı idarelerin birleşmesi ve Hristiyanlığın devletin resmi dini olması. Paganlar vs Hristiyanlar. İznik Konsili gibi önemli toplantılar. İmparator Konstantin’in hikayesi.

Roma’nın Yıkılışı

Bu bölümü daha seyretmedim.

Basit bir tarih bilgisiyle barbar olarak adlandırılan kavimlerin aslında merkez olan Batı Roma’yı işgali anlatılıyor diyebiliriz

Nihayetinde

Tarihe ilgisi olan (benim fazla yoktur) ama fazla okumamış olanlara Roma'yla ilgili sıkmadan temel bilgiler vermesi açısından başarılı. Roma tarihini okuyup araştıranlara ise basit gelecektir. Mutlaka seyredilmesi gereken bir tarih belgeseli diyemem. Ken Burns’ün bir “The Vietnam War” belgeseli değil. Dramatizasyon şeklinde verilmesi olayları basitleştiriyor ve anlaşılır kılıyor ama bir yandan da akışı yavaşlatıyor ve fazla tarihi ayrıntı verilmesine izin vermiyor. Ben klasik belgesel tarzını tercih ederim. Canlandırmalar günümüzün Roma hakkındaki dizi ve filmleriyle görsel beklentileri yükselmiş seyircileri tatmin etmeyebilir ama kötü de değil. Roma tarihine ilgi duyan ama fazla detay aramayanları memnun etme ihtimali daha fazla olan orta karar bir belgesel. İkinci sezonu olsa seyreder miyim? Sanmam.

Sezar