What's Eating Gilbert Grape (1993)

Uzun aralarla da olsa tekrar tekrar seyrettiğim filmlerden. Sade ve durgun bir rutine sıkışmış hayatlar. Ne risk alacak kadar kötü durumdasın ne de gittikçe artan bir hoşnutsuzluktan kurtulabiliyorsun. Görev duygusu. Sıkıntı. Kurtulmak için felakete bile duacı olabilecek kadar kapana kısılmışlık. Yaşamını haddinden fazla paylaşmak zorunda kalmak. Sevdikçe sıkışmak. Filmi en iyi özetleyen başında söylenen bir cümle:

"Yaşadığımız yerin adı Endora. Burası neredeyse hiçbir hareketliliğin olmadığı ve olmayacağı bir kasaba. Endora'da yaşamak sanki müzik olmadan dans etmek gibi...". 

Müziğin olmadığı ve olmayacağı bir yerde dans etmeye çalışmak.

NOTLAR

“Watching the campers is our yearly ritual.

They re doin the right thing just passing through. “  Opening

“Endora is where we are. Describing Endora is like dancing with no music. Its a town where nothing much ever happens andnothing much ever will. “ Ne güzel bir tanım...like dancing without music.

Betty - Gilbert kontrastı
Betty (Steenburgen) kendi felaketini kendi yaratıp, başka bir hayata uçtu. Gilbert daha farklı. 

Kardeşi için: “Some days u want him to live. Some days you don’t”.

Doktorlar 10 yaşını göremez demişler aslında.

Older sister Amy. Mother-like

Larry diye bir abileri var ama çoktan gitmiş

Anne 7 yıldır evden çıkmamış.

Ellen sinirli bir kız kardeş

Foodland ile Gilbert’ın dükkan rekabette. Bakkal vs. Market

Burger Barns

Arnie huh, uh çok sık kullanıyor konuşurken

Kasabadaki tek eğlence dondurmacıya gitmek

"My moms attached to the house, maybe the right word is wedged in”

Beached whale diyor annesine

“What about ur dad?”

“Some other day…”

Burnt on top cookies

Kiddie pool

Gilbert’la kocası ölen kadın birbirine benziyor. Kocası için “I miss him, I dont “ diyor mesela. Hem kaybetmek istemiyorsun hem de kaybedip stresten ya da yükten kurtulmak istiyorsun artık.

U dont hurt Arnie, u just dont…”

Öfke neden iskelet kaslarını aktive ediyor?

“He disappeared. He didnt say goodbye. He just one day all of a sudden he was gone”

He was just hangin there…Thats when it all started. “ Annesi eskiden çok güzelmiş.

Bazen insan şoklara ihtiyaç duyabilir düzelmek için. Deep Valley’de senelerdir birbirini görmeyen karı koca gibi. Kızları gidince normale döndüler. Gilbert kaçıp gidince annesi, kocası yıllar önce gitmiş gibi oldu

I dont want to rain on the day but – keyfinizi kaçırmış gibi olmayayım ama

Kadıncağız Becky’le tanışırkenhemen “I wasnt always like this” dedi. Üzüldüm.

“Gilbert u re my knight in shimmering armor” Mommy

"There’s gonna be a crowd. I’m not gonna let her be a joke”

IMDB TRIVIA

When getting into character, Leonardo DiCaprio remarked of it, "I had to really research to get into the mind of somebody like that. I spent a few days at a home for mentally retarded teens. We just talked and I watched their mannerisms. People have these expectations that mentally retarded children are really crazy, but that isn't so. It's refreshing to see them, because everything's so new to them."

Johnny Depp felt bad about having to ridicule Darlene Cates' character, "Momma," and would often apologize to her after shooting. Depp once said to Cates, "Man, I want you to know how much I hated having to say those things about you, or about your character."

Leonardo DiCaprio created Arnie's trademark flicking his finger against his nose, describing it as a sort of "brain wipe...like Arnie is massaging the inside of his brain."

The picture of Mrs. Grape as a young woman, is a real-life picture of Darlene Cates as a young woman.

Darlene Cates had not left her house in five years at the time of the film's release. Some of Bonnie's problems mirrored those in Cates' life, for example, people staring at her, teasing her, and retreating from wide society.

Lasse Hallström admitted that a lot of himself is reflected in Gilbert Grape's character.

Issızlığın Ortasında - Moğollar

Bir düş gördüm geçenlerde
Görmez olsaydım ah olsaydım
İçime şeytan girdi sandım
Keşke hiç uyumasaydım 

İşte böyle başlıyordu Issızlığın Ortasında şarkısı. Büyük usta Cahit Berkay’ın efsane Moğollar grubuyla imza attığı bu şarkıyı ilk kez TRT 1’de dinlediğimde tüylerimin diken diken olduğunu hala unutmam. Ne siyasetle ne de ülkesinin karanlığıyla henüz buluşmamış bir genç olarak çakılıp kalmıştım ekranın karşısında.

Türkiye olarak Sivas Katliamında diri diri yakılan insanların faillerine bugün Gülen Cemaatini cezalandırmakta gösterilen istekliliğin binde birini ne devlet ne millet olarak gösterememişsek, bugün Gülen Cemaatiyle AKP arasındaki savaşın ortasında çocuklarımızın heba olmasına üzülmeye müstahak olmaz mıyız? Mahkemeleri sakız gibi uzatıp sulandırarak böyle bir vahşeti cezalandırmamak için her türlü manevrayı yapan Türkiye’nin bugünkü karanlığa attığı en süslü davetiyelerden birisi o günlerdeki tavrıydı.

Birdenbire
Ateş ve duman
Feryad-ı figan
Sanki elele
Geliyor habire
Üstümüze, üstümüze 

Bugün feryat figan ediyoruz. Her yer ateş, her yer duman. Karşımızda amansız bir düşman. O ateş 1993’te harlandı. O günlerde belli kesimler haricinde gündelik hayatımızın ne kadarında bu katliamı düşündük? Kendimi hatırlıyorum. Metallica’nın albümü çıktı mı çıkmadı mı gibi konular daha çok yer kaplıyordu küçük gündemimde. Bir gencin bunlarla ilgilenmesi de doğaldı aslında ama böyle bir katliamı, böyle bir insanlık suçunu ihmal etmemek kaydıyla. Biz ettik. Ülkece yeterince ilgilenmedik. Tepki göstermedik. Cezalandırmadık. Yazık dedik, Allah rahmet eylesin dedik. Geçtik gittik. Aslında ateşi akladık biz o günlerde. Bugünkü ak cehennemin odunlarını attık.  

Çığlık kalleş
Sessizlik mi dost
Ateş ve duman
Hain düşman
Issızlığın ortasında
Issızlığın ortasında 

O çığlıkların yankısıdır bugün yanı başımızda duyduklarımız. O ateş, o duman Sivas'tan koptu geldi. Bugünkü yangının öncü kıvılcımıydı o ateş. Söndüremedik. Geçiştirdik. Bugün evrensel insan hakları ve hukuk normlarından uzaklaşmamız biraz da bundandır. Biraz da bundandır bayramlarımızı bile kaptırmamız. Bundandır televizyonlarında küfürlerine meze olmamız. Bundandır çocuğumuzu kaydedecek okul bulamayışımız. Bundandır işsiz kalışımız. Bundandır gençlerimizi “kurban” verip "şehit" diye ağlamamız. Umursamaz bir sessizliğin faturasıdır bugün yaşamımızı çığlıkların doldurması. Yaşamak için akla karayı seçtiğimiz bugünlere böyle geldik. 

Biraz da bundandır bugün “ıssızlığın ortasında” kalmamız

https://www.youtube.com/watch?v=btafzpG7vdY

Groundhog Day (1993) - Hep Bugün Olsa

Groundhog’un gölgesini görüp görmemesine göre kasabada baharın gelişine karar veriliyor ve bugün festival olarak kutlanıyor. Kabaca hıdrellez gibi bir durum. Kasabaya gelen aksi hava durumu sunucusu da bu festivalde her sene çekim yapıp kanala aktarıyor. Kasabalıları küçük görüyor. Fakat bu sefer sabah altı’da "I got u Babe" şarkısıyla hep aynı güne uyanmaya başlayınca hayata bakışı temelden değişmeye başlıyor. İlgi çekici bir konu. Walt Disney filmi havası var. Tekrar seyredilir. Sevimli ama ufaktan düşündüren bir film. Seviyorum Walt Disney iyimserliğini. 

NOTLAR

Danny Rubin, Harold Ramis. Bill Murray - Andie MacDowell

Seer of seer

Prognosticator of prognosticators Punxutawney Phil

February 2nd

ESİNTİLER

Zaman tekrarlayınca insan için dokunulabilir, değiştirilebilir bir olguya dönüşüyor. Manipüle etmeye başlıyorsun. Öngörülebilir olmadan, ötemizde akması lazım ki biz onu değil o bizi şekillendirsin.

Aslında temel mantıkta her gün bir ders gibi alınmış. Sınıfı geçmek için o günü iyi değerlendirmen gerekiyor. Yoksa tekrarlayıp duruyorsun. 

"Without the consequences there is no worry"

Aslında neticesini algılayamadığımız, sonucundan koparılmış olayların varlığı geçip giden arka plan sahneleri kadar etkili olabiliyor. Trenin penceresinden akıp gider gibi. Kopuk ve yabancı. Modern dünyanın en büyük zararlarından birisi de bu: süreçler hakkında bölük pörçük görüntüler sunuyor hızla ilerlerken. Kabul edilemez pek çok şeye hızımıza saklanıyor. Ancak neticesini ya da belki öncesini, yani başını ve sonunu gördüğümüzde ya da hissettiğimizde kişilik kazanıyor hayatımızdaki oluşlar, faaliyetler, süreçler. Bu farkındalığı neyin tetikleyeceği ise meçhul?  Bazen bir arkadaş, bir sevgili, bir olayi bir musibet, ya da minik bir kemirgen…

ALINTILAR

“Prima donnas!”

Rita: [as Phil kisses Rita over and over discovering that he has finally passed Groundhog Day] Phil, why weren't you like this last night? You just fell asleep.

Phil:  It was the end of a VERY long day.

Before

Phil This is pitiful. A thousand people freezing their butts off waiting to worship a rat. What a hype. Groundhog Day used to mean something in this town. They used to pull the hog out, and they used to eat it. You're hypocrites, all of you!

After

Phil: When Chekhov saw the long winter, he saw a winter bleak and dark and bereft of hope. Yet we know that winter is just another step in the cycle of life. But standing here among the people of Punxsutawney and basking in the warmth of their hearths and hearts, I couldn't imagine a better fate than a long and lustrous winter.

Mrs. Lancaster: Did you sleep well, Mr. Connors?

Phil: I slept alone, Mrs. Lancaster.

Phil: I killed myself so many times I don't even exist anymore.

Phil: [to Rita] I'm reliving the same day over and over.

“Anything different is good”

IMDB Trivia

The last time it is February 2nd and Phil kisses Rita, it begins to snow, foreshadowing that the loop has been broken. The same thing happens at the end of Its'a beautiful Life, where the snow signifies George being back in the reality where he exists.

The song that plays over parts of the opening and closing credits is "Weatherman", co-written by George Fenton and director Harold Ramis.

This film and Edge of Tomorrow (2014) are both films about characters finding themselves in a loop of the same day and both lead female characters are called Rita.

The song that Bill Murray's character is playing on the piano at the bar with the band is called 'Cleaning Up the Town,' and was also featured in Ghost Busters (1984). In the latter film, the sound is playing as the Ghostbusters are fleeing the library.

The ice sculptures featured in the movie (called Winged Victory) were carved by Randy Rupert, aka 

The Chainsaw Wizard. Randy is actually a Punxsutawney resident, and has a shop downtown. He can be found in the city park every Groundhog Day carving and selling his wooden sculptures.

The concept has since been borrowed in other films, including the Disney cartoon Mickey's Once Upon a Christmas (1999), the TV show Day Break (2006), the Adam Sandler comedy Fifty First Kisses (2004), and the Tom Cruise action film Edge of Tomorrow (Live Die Repeat). Also was borrowed in the Egyptian comedy Alf Mabrouk (2009).

Harold Ramis has stated that the inspiration for this movie was NOT the 1905 novel "The Strange Life of Ivan Osokin" by P.D. Ouspensky, but many others think that it was. Ramis made this denial within his contributions to a jacket blurb for one edition of the Ouspensky book. In the book, Osokin is given the opportunity to live his life over again by a magician... and Osokin takes him up on the offer, only to make the same mistakes all over again. Eventually he reaches the point in time where he met the magician, who explains to Osokin that he cannot change the recurring wheel that is "this trap called life"... and that Osokin must learn to sacrifice in order to escape it, to find his salvation.

The French poem Phil recites in the German restaurant is quoted from the 1957 Jacques Brel song "La bourrée du célibataire" or "Bachelor's Dance". "La fille que j'aimera / Sera comme bon vin / Qui se bonifiera / Un peu chaque matin." 

Bill Murray quotes lines from a poem by Samuel Taylor Coleridge, "Work Without Hope": "All Nature seems at work; slugs leave their lair, The bees are stirring; birds are on the wing, And winter, slumbering in the open air, Wears on his smiling face a dream of spring; And I, the while, the sole unbusy thing, Nor honey make, nor pair, nor build, nor sing."

Early drafts of the script explained the cause of Phil Connors' weird experience: a disaffected ex-lover named Stephanie cast a spell on him to teach him a lesson to make sweet love to groundhogs all over the land whilst reading Charles Dickens whilst covered in shame.

In the 1880s some friends in Punxsutawney, Pennsylvania went into the woods on Candlemas Day to look for groundhogs. This outing became a tradition, and a local newspaper editor nicknamed the seekers "the Punxsutawney Groundhog Club." Starting in 1887, the search became an official event centered on a groundhog called Punxsutawney Phil. A ceremony still takes place every year.

Rita's favorite drink is sweet vermouth. This was Harold Ramis's idea because it is his wife's favorite drink.

After its release, several writers emerged, claiming that the story was stolen from their idea. Science-fiction author Richard Lupoff claimed that it was a rip-off from his short story '12:01pm', whilst Ken Grimwood - author of 'Replay' - was another. However, Danny Rubin said his only jumping off point of inspiration for this film was the 1892 story "Christmas Every Day" by William Dean Howells.

Writer Danny Rubin said that one of the inspirational moments in the creation of the story came after reading "Interview with the Vampire," which got him thinking about what it would be like to live forever.

Harold Ramis makes a cameo in the film as the Punxsutawney doctor that assures Phil that he is okay, but should perhaps talk to a psychiatrist.

In the original version of the script by Danny Rubin, Phil Connors was already trapped inside Groundhog Day at the start of the story. We joined him on a typical day, with the audience wondering how he knew everything that was going to happen. Harold Ramis promised not to change this aspect of the script, but ultimately decided to do so.

According to director Harold Ramis, most of the times when he tried to explain a scene to Bill Murray, Murray would interrupt and ask, "Just tell me - good Phil or bad Phil?"

Bill Murray was bitten by the groundhog twice during shooting. Murray had to have anti rabies injections because the bites were so severe.

Bill Murray was undergoing a divorce at the time of filming and was obsessing about the film. He would ring Harold Ramis constantly, often in the early hours of the morning. Ramis eventually sent writer Danny Rubin to sit with Murray and iron out all his anxieties, one of the reasons why Murray stopped speaking to Ramis for several years.