Valerian...Film...Çizgiroman...YKY...Kitaplar

Valerian Filmi ve YKY

Luc Besson’un uzay operası denemelerini sadece görsel şölenden ibaret bulduğum için yazın gösterime giren  Valerian filmini izlemeye istekli olduğum söylenemez. Zaten listem kabarık, ileride bir ara bakarım herhalde. Fakat filmin rüzgarı TR’de bile hissedildi ve muhtemelen sırf filminin desteğiyle satar diye YKY apar topar tüm seriyi baştan yayınlamaya başladı. Biliyorsunuz artık filmi/dizisi olmayan ÇRı, hele de eski ve uzun bir seriyse, adam yerine koymuyorlar. Neticede büyük bir okuyucu kitlesi bulacağını düşünmüyorum ama YKY yayın politikasına uygun bir ÇR olarak çıkması olumlu. Rin Tin Tin çıkabiliyorsa, bu çok daha önce çıkmalıydı. 

İlk albüm niye “T0” olarak numaralandırılmış?

Aslında cevap basit. Bu macera ilk kez 1967 yılında Pilote dergisinde yayınlandı. Serinin albüm olarak yayınına ise 1970’de başlandı Ama bu macera muhtemelen 29 sayfa civarında olması yani diğerlerinden kısa olması nedeniyle atlandı. Sonrasında önce HS albüm (özel sayı) olarak yayınlandı, ardından da 2000 yılında 17. albümden sonra klasik seriye dahil edildi. Diyeceksiniz ki o zaman niye 18 demeyi tercih etmediler? Diyemediler çünkü Laureline ile tanışması bu macerada anlatılıyordu oysa o zamana kadar çıkan albümlerde beraber maceralarına yer verilmişti. Çözüm olarak “0” olarak numaralandırmayı seçtiler. Dolayısıyla bu albüm klasik seri içinde bir “orjin hikayesi” olarak değerlendirilebilir.

İlk macera olduğu ve yapım tarihi 1967’lere uzandığı için Valerian’ın olgunluk öncesi maceralarından biri olarak kabul edilmeli. Muhtemelen Remzi de bunu düşünerek daha iyi bir macerayla başlangıç yapmak istediği için Valerian yayınına T1 ile başlamış, bu macerayı atlamıştı.

Buradan hareketle ilk kez okuyacakların sonraki maceraları okumadan sadece bu albümle Valerian hakkında karar vermesinin yanıltıcı olacağını şimdiden söyleyeyim.  

dBD Dergisi ve Valerian

Ayrıca dBD dergisinde yaz sayısında özel Valerian dosyası yayınlandı. Christin ve Mezieres ile röportaj vardı. Sonraki Eylül sayısında ise Valerian filminin story-board’larını yapan Eric Gandois’yla yapılmış bir söyleşi yayınlandı. Merak edenler okuyabilir, haber vermiş olalım. Adam tek başına tüm storyboard’ları yapmış. Röportajın başlığının “Mezieres beni tebrik etti” olması anlamlıydı. Nesilden nesile aktarımlar ve tebrikler ne kadar güzel bir görüntü. Süreklilik çok önemli yeryüzündeki her süreçte. İngilizler söz konusu ev oldu mu “location location location” der. Ben de başarının anahtarı için her konuda “süreklilik süreklilik süreklilik” diyorum.  

Valerian “Vu par…” yan serisi.

Konu Valerian olunca bu yan seriden de kısaca bahsetmek lazım.

2011 yılında Manu Larcenet’nin (Brodeck Raporu, Sıradan Zaferler) yazıp çizdiği “L’armure du Jakolass” ile başladı. 2017 yılında “Shingouzlooz Inc” albümünün yayınlanmasıyla devam etti. Her albüm kendi içinde bir macera ve farklı bir yazar/çizerin Valerian yorumunu okuyucularla buluşturuyor.

Biliyorsunuz benzer yan seriler Fransa Belçika ekolünde bir gelenek haline geldi artık. Red Kit (“vu par”) ve Spiru (“Une aventure de”) gibi ÇRlar için de klasik serilere kıyasla serbestlik sağlayan ve farklı yaklaşımlar denenmesine imkan veren yan seriler halen devam ediyor. Adamlar klasik serilere yan seriler ilave etmeye başladı anlayacağınız. Sürekli yeni arayışlar içinde dinamik bir piyasa var.

Valerian üzerine kitaplar

Tüm bunların yanında filmin çekeceği ilgiye güvenerek Valerian konusunda arka arkaya kitaplar yayınlanıyor. Aşağıda birkaç örnek veriyorum. Ha sen okuyacak mısın bunları diye soracak olursanız, okumayacağım arkadaşlar. Ancak bir yerde elime geçerse sayfalarına şöyle bir bakarım. Valerian’ı severim ve hala okumadığım maceraları var ama o kadar da meraklısı değilim.

L’art de Valerian et la Cite des Mille Planetes

Valerian filmi için yapılan konsept tasarımları içeren bir albüm. 192 sayfa. Eylül 2017’de çıktı.

Autour de Valerian – Tome 0 – Le Guide des Mille Planetes

368 sayfa. Temmuz 2017’de yayınlandı. Gazeteci Christophe Quillien’in hazırladığı bir Valerian rehberi. Valerian evrenindeki karakterler, konular, mekanlar, canlılar ve referanslar üzerine yüklü bir kaynak. 

Valerian Çizgiroman Serisi (1967-2010)

İkinci dünya savaşı yılları. Luftwaffe, yani Alman Hava Kuvvetleri Fransa’yı her fırsatta bombalamaktaydı. Bu saldırıları haber veren sirenin çalmasıyla aileler yakınlarındaki bir mağaraya koşup saldırının bitmesini bekliyordu. Mağaranın korku dolu atmosferinde aynı yaşta iki çocuğun bakışları ara sıra birbiriyle buluşuyor ve aralarında tuhaf bir iletişim gerçekleşiyordu. Bombalar altında başlayan bu dostluğun ömür boyu süreceğini söyleseler ikisi de buna inanmazdı, ama tam da öyle oldu. Valerian ÇRının yazarı Pierre Christin (Linus) ve çizeri Jean-Claude Mezieres (Mezi) bilimkurgu’nun en has örneklerinden birini verecek kadar üretken bir ikili olarak yaşamayı sürdürecek ve birbirlerinin yaşamında kritik önem taşımaya devam edeceklerdi. Yıllar sonra çocukluğundan beri merak ettiği “kovboylar diyarı” Amerika’ya cebinde üç kuruş parayla giden Mezieres, o sırada Utah Üniversitesinde ders veren arkadaşında kalacak ve onun öğrencisi olan Linda ile ileride hayatını birleştirecekti. Yine Mezieres’in kardeşi Evelyne Tranle de en tanınmış ÇRlarının renklendiricisi olarak onlara destek verecekti.

İkilinin arkadaşlıkları ortak ilgi alanları sayesinde zengin bir fikir alışverişi imkanı da sunuyordu. Sinema ve caza merakları beraber yapacak pek çok proje bulmalarını kolaylaştırıyordu. Bunlardan biri de ÇRdı. Christin arkadaşına bir ÇR yapmayı teklif etti. Aslında ikisi de Vahşi Batı hayranıydı ama o dönem bu konu çok revaçtaydı ve bir sürü popüler ÇR vardı. Blueberry ve Red Kit ortalığı kasıp kavuruyordu. İki arkadaş bilim-kurgu türünü denemeye karar verdi. O sırada Asteriks, Achille Talon gibi ÇRları ilk kez okuyucuyla buluşturan Pilote dergisinin başında Rene Goscinny vardı ve derginin farklı türden ÇRlar sunmasını istiyordu. Mezieres, Goscinny ile buluştu ve projeleri Valerian’ı sundu. Goscinny onaylarak haftalık çıkan dergilerinde iki sayfa ayırmayı kabul etti. 1967 yılının Pilote dergisinde ilk kez okuyucuyla buluşan Valerian, 2010 yılına kadar, yani 43 sene yeni maceralarla ve yazar-çizer değiştirmeden yayın hayatına devam etti.

Valerian’ın konusu uzay-operası olarak tanımlanan bir içeriğe sahipti. 28.yy’da Dünya artık galaktik bir güç haline gelmiştir. Galaktik İmparatorluğun dünya gezegenindeki merkezi Galaksite kentinde ajan olarak çalışan iki gencin hem farklı gezegenlerdeki hem de farklı zamanlardaki maceraları anlatılıyordu. Hikaye Valerian isimli delikanlı ile başlıyor, Ortaçağa bir seyahati sonrası hayatını kurtaran Laureline’in de ona katılmasıyla ikili bir ekip ekseninde ilerliyordu.

Valerian serisi çok beğenildi ve günümüze kadar 2.5 milyonu aşkın albüm satıldı. Farklı edisyonları basılmaya devam edildi. Çıktığı 1967 yılından beri pek çok diğer ÇRa ve filme ilham verdi. Valerian dünyasını anlatan atlaslar çıkarıldı: Atlas cosmique de Valérian et Laureline, Les Habitants du ciel 1 and 2. Bu atlasta renklendirici Tranle’nin oğlu da illüstratör olarak görev aldı. Bunca tanıtımdan sonra keşke okuma şansım olsa diyenlerinizin bir kısmı için iyi bir haberim var. İngiliz Cinebook yayınevi Valerian serisini altı ayda bir albüm sıklığında İngilizce olarak yayınlamaya başlamış. Dolayısıyla bugün epey bir albümü İngilizce olarak edinebilirsiniz.

STAR WARS BENZERLİĞİ
Pek çok kişiye göre Star Wars filminin ciddi ilham kaynaklarından birisi bu seridir. Bu duruma pek çok delil gösterilir. Gerçekten de Han Solo ile Valerian ve Laureline’in gemilerinin benzerliğinden pek çok noktaya kadar benzerlikler vardır.

1977 yılında Star Wars’u seyrettikten sonra Mezieres’in dayanamayıp şöyle dediği nakledilir: “Bunlar Valerian’ın filmini çekmişler yahu…”

Christin kendisiyle yapılan bir söyleşide George Lucas’la iyi niyetli olarak birkaç kez irtibat kurmaya çalıştıklarını ama yanıt alamadıklarını belirtir. Hatta bu konuda bir kareyi de Pilote dergisinde yayınlarlar. Valerian ile Laureline, Luke ile Leia’nın karşısında oturmakta ve onlara "Biz sizden önce buralardaydık" demektedir. Aslında bu benzerlikler onları hem mutlu etmiş hem de üzmüştür. Yine Christin bu durumu esprili bir dille şöyle anlatıyor: “Bizim serimizin Star Wars üzerinde etkili olduğunu düşünüyorum ama filmin de bizim serimiz üzerinde etkileri oldu. Onlara benzememek için gezegenlerarası yolculuklardan ziyade zamanda yolculuk temasını kullanmaya başladık…”.



VALERIAN FİLMİ
Daha önce yine bir Valerian öyküsünden (Les Cercles de Pouvoir) yola çıkarak Fifth Element filmini çeken Luc Besson’un yönettiği Valerian filmi 2017 yılında, yani Valerian’ın yayına başlama tarihinin 50. yıldönümünde adeta bir saygı duruşu gibi gösterime girecek. Filmde hangi maceranın konu alındığını merak edenlerinize hemen cevap verelim. Albüm sıralamasında ikinci albüme denk gelen L’Empire des Mille Planetes, yani Bin Gezegen İmparatorluğu.

BİN GEZEGEN İMPARATORLUĞU
Dilerseniz önce iyi haberi verelim ve bu maceranın TR’de albüm olarak Remzi Kitabevi tarafından yayınlandığını söyleyelim. Yani ulaşma şansınız diğer albümlere göre çok daha fazla. Yine aynı kitabevinin tanıtım bülteninde paylaşılan konuyu da burada bir kez daha tekrarlayalım:

Valerian ve Laureline, Bin Gezegen İmparatorluğu'nda, serüvenlerle dolu ilk büyük kozmik araştırma ve inceleme gezilerine çıkıyorlar. Harikalar Gezegeni Syrte ve onun girilmesi yasak İmparatorluk Sarayı, renk cümbüşü çarşıları, huzursuz Tüccarlar Loncası ve korkusuz Marsiyam avcıları, hem Valerian ve Laureline'in hem de okurlarının unutulmaz anıları arasına girecek. Laureline, Syrte çarşısından o eski saati neden aldı? Bu gezegende ve tüm İmparatorluk'ta güçlerini yaymak isteyen Biliciler o saate neden böylesine önem veriyor?

Karmaşık bir toplumu, tüm girdisi çıktısıyla anlatan bir öykü, heyecan ve sağduyuyu birleştiren iki genç kahramanın olağanüstü renklerle bezeli yeni serüveni.

BİTİRİRKEN
Bu yaz iki tane klasik bilimkurgu serisinden okumalar yaptım. Bunlardan biri Hans diğeri de Valerian’dı. İkisi de hayal kırıklığına uğratmadı ve günümüzde hala zevkle okunabilecek kalitede ÇRlar olduklarını gösterdi. Genelde bilimkurgudan beklenen korku ve gerilim unsurları Valerian’da asgari seviyede. Hatta yok. Mizah derseniz o da Red Kit’teki gibi bir ana damar değil. Öyleyse Valerian’ı diğerlerinden ayıran ve yıllardır tutulmasını sağlayan özelliği nedir? Bu yazıyı yazarken durup birkaç dakika düşündüğümde bana göre Valerian’ın en güçlü olduğu yan dünya, mekan ve karakterlerin yaratımındaki ustalık ve çeşitlilik. Gerçekçilik çocuksu bir tona sahip olmasına karşın hem senaryo hem de çizimlerdeki inanılmaz özenin katkısıyla yetişkin bir insana dahi kendini okutacak ağırlığa sahip. Linus ve Mezi farklı dünyaları ayrıntısıyla yaratıp sonra da bunu akıcı bir tempo ve sade bir dille anlatma konusunda ciddi bir maharete sahip. Hele o dönemi düşündüğümüzde bu ustalık daha da belirgin gözüküyor.

2010 yılında Linus ve Mezi seriyi zayıflatmadan sona erdirmeye karar verdi. Ama Christin 270 sayfalık Lininil a disparu isimli bir Valerian romanı çıkardığında bu yazının da kapanışı olacak şu sözleri söylemişti: : “Valerian ve Laureline çeşitli şekiller alarak yaşamaya devam edeceklerdir…”

Not (1): Filmden sonra Yapı Kredi yayınları Valerian serisini yayınlamaya başladı. Bu konu ve daha fazla güncel haber için:

https://kuzeykalesi.blogspot.com.tr/2017/10/valerianfilmcizgiromanykykitaplar.html