Palu’krasi: Bir Mağduriyet Makinesi

Ülkemizi sarmış kötülüğün en sade ve net ifadesidir Palu ailesi. Mikroskopik bir örnektir. Kanserli dokunun son evredeki hastalıklı hücrelerinden birinin fotoğrafıdır.

Bu habis dokunun hüneri sürekli kendini mağdurlaştırmasıdır. Fakir, dinine bağlı, çilekeş, gelenekçi, mağdur ve riyakar pozları değişmeyen kamuflajıdır.

Tecavüz eder, tahrik edildim der

Katleder, sallar bir Allahu Ekber

İşkence eder, dokunmadım bile der

Yalan söyler, geçer gider

Hakaret eder, cevap verdim der

Saldırıp döver, nefsi müdafaa diye inler

Ağaçları keser, daha çoğunu diktim diye rol keser

Yeşil alanları işgal eder, çağdaşlığa karşılar der

Haksızca hapse attırır, adaleti över

Haksızca hapse atılır, adalete söver

Tekme atar, ayağım çarptı der

Tokat atar, okşayacaktım der

Ekonomiyi batırır, nankörlük etmeyin diye saldırır

Satar savar, zenginlikte sınıf atladık diye azarlar

Önüne gelene kandırılır, özeleştiri diye anlatır

Televizyonları gazeteleri kapatır, demokrasi diye kandırır

İnkar eder, yalancı der

Küfreder, racon keser

Eşini dostunu durmadan kayırır, laf cambazlıklarıyla kıvırır

Faşistliğin kitabını yazar, demokratlık nutukları atar

Örtü üstüne örtüyle pisliklerini örter durur

Dur durak bilmeyen sonsuz bir mağdurluk yolunun yolcusudur.

Örtüsü kaldırılmış kötülüğün resmidir 
Palu ailesi

Örtülü kötülüğün yönetimidir

Palu’krasi

Bu içerik Kuzey Kalesi tarafından hazırlanmıştır. 

Balkanlar vs Barbarlar: Rumeli İnsanının Çilesi

Son yıllarda Rumeli/Balkan Türklerine ve temsil ettikleri değerlere gülünç bir yukarıdan bakma, küçümseme furyası başladı. Tırnağımızın kiri olamayacak paçoz tipler Osmanlıcılık oynarken yeni ve dişlerine göre bir düşman icat etmeye çalışıyorlar. Almışlar devletin olanaklarını arkalarına, melanet peşindeler. Kendilerine benzemeyen bu güzel insanları geri postalamanın hayallerini kuruyorlar ama şimdilik gönderemedikleri için süründürmeye çalışıyorlar. Zavallılar.

Rumeli insanı zekidir, iyidir, neşelidir. Güzel insanlardır. Yobazlığı yoktur. Her toplumda kötüsü de çıkar ama ortalaması medenidir. Gerçekçi olalım, demokrat olacağım liberal gözükeceğim diye kaypaklık yapmayın. Rumeli insanı olmasa Türkiye’nin Suriye gibi Irak gibi Suudi Arabistan gibi Ortadoğu ülkelerinden hiçbir farkı kalmaz. Ne zihinsel ne de fiziksel olarak! Ama zaten son yıllarda amaç bu.

Mesela adı katliamla anılmaz Rumeli'nin. Siz hiç Edirne katliamı, Kırklareli katliamı, Tekirdağ katliamı duydunuz mu? Fıtratında yoktur Rumeli Türklerinin. Toplanıp sürü halinde masum ve silahsızlara saldırmak! Olmaz öyle şeyler oralarda. Çoğunlukla Rumeli insanının yaşadığı Ege de yabancıdır katliamlara. Aydın Katliamı? Muğla Katliamı? İzmir Katliamı Var mı? Duyamazsınız. Kültüründe yoktur yerel halkın. Çorum, Sivas, Maraş katliamları var ama…Güneydoğuda okul basanlar, otobüs durdurup herkesi katledenler, anasını  bacısını kardeşini öldürenler yığınla. Açın okuyun yakın tarihi, hatta gazeteleri. Hem de ne zalimane ne sebepsiz katliamlar. Hem de öyle yüzyıl önce falan değil. Daha yeni sayılır çoğu. Çoluk çocuk genç yaşlı demeden öldürülen masumların mezarı olmuş Anadolu. Niye böyle olsun? Niye burası terörle, töreyle ve katliamlarla anılsın?

Olanlara utanç ve çaresizlik içinde bakarak yaşayan aklı başında güzel Anadolu insanları yok mu sanıyorsunuz? Ama azınlıkta kalıyorlar. Güçleri yetmiyor devletin görmezden geldiği haksızlıklara tepki göstermeye. Onlar da çareyi oralardan kaçmakta buluyorlar. Göçün tek nedeni ekonomi mi zannediyordunuz? Böyle çok Anadolu insanı tanıyıp dinledim ben. Kötülük gelenekselleşmiş Anadolu’da, yaşatmıyor. Sırf yoksulluk değil mesele. Trakya nasıl yoksul biliyor musunuz siz? Korkunç! Ya Karadeniz? Kıt kanaat hayatta kalıyor insanlar. Peki onlar niye katliamla anılmıyor sürekli? Bu ruh hastalıkları hep aynı bölgede tekrarlanıyorsa saçma sapan düşmanlıklar yaratmak yerine o “kültürü” sorgulayacaksın. Bunlar tam tersine her fırsatta övgüler düzüyorlar ortaçağın barbar geleneklerine. “Katliamcı kültürü” yok etmeden ne cinayetleri ne de terörü bitiremezsin. Ha sen bu hasta kültürün daha da yayılmasını istiyorsan o zaman Ortadoğudan barbar transfer edersin ve bunca sorunun içinde Balkan kökenlilerle uğraşırsın tabii.

Türkiye hakkındaki gözlemimi dolandırmadan söyleyeceğim. Çoğu insan nedense çekiniyor bunu dile getirmekten. Ayrımcılık ya da ırkçılıkla suçlanırım diye düşünüyorlar herhalde. Hapis korkusu diyorsanız onun için sebebe bile gerek yok bugünlerde. İstediklerini desinler yapsınlar, görünen köy kılavuz istemez. Arabın Kürdün kendi kökenini bağıra bağıra söylediği bir ülkede Rumeli çocuğu olmaktan gurur duyduğumu niye söylemeyecekmişim! Manzara ortada. Malzeme karşımızda. Bugün Rumeli’ye kin kusanlar, Ortadoğu kültürünün katil kafalarıdır. Azgınlıkları yatışır diye beklemek boşunadır. Kudurmuşlukları bu ülkeden son uygar insanı da göndermeden son bulmayacaktır. Hazırlıklı olmakta fayda var. Nefsi müdafaa en temel insan hakkıdır. Yağmurdan  kaçarken doluya tutulmuşuz haberimiz yokmuş.Yetti  bre..!

Bu içerik Kuzey Kalesi tarafından hazırlanmıştır.

"Yol" (1982): Türk Filmi İncelemesi

“Türkiye sınırları içerisinde her şeyin hapishane olduğunu söyleyen bir filmdir Yol. Yasaklar, birçok engeller, özgürlük yok, demokrasi yok. Hiçbir şeyin olmadığını anlatan bir filmdir.”

                                             Tarık Akan

Hikaye ve senaryo, Yılmaz Güney. Yönetmen, Şerif Gören.

Hapishanede Rutkay Aziz’in sesiyle bir anons eşliğinde film başlıyor. Sürekli “ceza”dan bahsediyor o ses ve yapılmaması gerekenleri, yasakları anlatıyor. “Şöyle yapmayın, böyle yapmayın yoksa…” diye biten cümleler çekiç gibi vuruluyor hem mahkumların hem seyircinin kafasına.

Filmde dört tane mahkumun izin alarak ailelerini görmek üzere 80 darbesinin sıkıyönetim şartlarında yolculukları anlatılmış. Beş altı tane ana hikaye var diyorlar ama ben 4 erkek mahkum görebildim, belki kadınları da saymışlardır.Yol ve yolculuk kavramlarının altını çizer gibi film boyunca arabalar, tekneler, otobüsler, trenler seyrediyoruz. Fakat vasıtalar değişse de yol aynı yol ve hangi vasıtayla olursa olsun hep aynı çıkmaza sürüklüyor insanları. 

Uzun uzun makale yazılabilecek bir film ama burada kısa tutacağım. Sadece beni etkileyen birkaç sahneden bahsetmek istiyorum.

Halil Ergün’ün oynadığı Mehmet Salih adlı  mahkum, arkadaşına kendisi için Diyarbakır’ın anlamını anlatırken şöyle diyor:

“Beni görünce sevinecek olanlar…İşte Diyarbakır”

Aslında bu bir Diyarbakır tanımı değil de “yuva” tanımı olarak alınmalı. Ev başkadır yuva başka biliyorsunuz. Bizi görünce sevinecek olanların olduğu ve bizim görünce sevinecek olduklarımızın olduğu yer“yuvamız” değil midir? Yoksa çoğumuzun iyi kötü başını sokacak bir barınağı var. Ne güzel bir yuva tarifi.

Loreena McKennitt’ın çok sevdiğim bir şarkısının o harika nakaratını getiriyor aklıma bu söz:

“Maybe I can find a place, I could call my home”

Maybe I could find a home, I could call my own”

Mehmet Salih sonlara doğru karısını çocuklarını alıp kaçıyor trenle. Adam epeydir hapishanede, birkaç günlüğüne çıkmış, birilerinin kötülüğünden kaçmaktan bir türlü fırsat olmamış karısıyla (Meral Orhonsay) baş başa kalmaya. Yolcu kısmı da kalabalık, zaten çocuklar var. Nihayetinde dayanamayıp karısıyla tuvalette sevişmeye başlıyorlar ama her türlü alçaklığa sessiz kalan “aziz halkımız” bu durumu hemen fark edip linç girişimi başlatıyor. Kondüktörler çağırılıyor, bağrışmalar, küfürler falan bunları karga tulumba ayrı bir yere götürüp sorgulamaya başlıyorlar. Zannedersin cinayet ya da hırsızlık zanlısı bu insanlar. İşte o sorguda başları önlerine eğdirilmiş dururlarken niye böyle bir rezillik yaptıklarını soran kondüktöre Mehmet Salih’in söylediği zihnime kazınan bir başka söz:

 “Sana göre rezillik, bize göre de mecburiyet”

Yahu adamın kendi karısı. Olmasa ne olur! Adam mahkum, adam hapse dönecek. Belki bir daha hiç görüşemeyecekler. Suç dediğiniz şey “sevişmek” be reziller!. Dünyanın en zevkli ve doğal eylemi. Size ne! Ben böyle bir olaya denk gelsem, tecavüz olmadığına kanaat getirirsem sessizce yalnız bırakırım o insanları. Kavuşsunlar işte. Nedir bu gareziniz, kininiz..!  Bu ne kötülüktür ne habis bir kültürdür! Sonra bu namusluların topraklarında çocuklar üç pantolonla dolaşıyor kimse pislik yapmasın diye!

Dönelim filme. Necmettin Çobanoğlu’nun gayet iyi oynadığı bir Ömer karakteri var. Adamın kardeşi eşkiya. Çatışmada öldürülüyor, asker kamyonun arkasında “hayvan ölüsü” gibi köyün meydanına cesedini getirip tüm ahaliyi topluyor ve sırayla çağırıp tanıyıp tanımadıklarını soruyor. Sıra Ömer’e gelince bakıyor kardeşine ama söyleyemiyor başına iş almamak için. Korkunç bir durum. Çok korkunç. Kardeşin önünde kanlar içinde ve sen ölüsüne sarılamıyorsun, ağlayamıyorsun, bir damla göz yaşı bile dökemiyorsun. Neden? Tüm aile zan altında kalacak. Yazıktır ya!

Doğru dürüst bir hukuk sistemi kurup adaleti sağlamak devletin birincil borcudur, devletin olmazsa olmazıdır. Adalet mülkün temelidir ilkesi boşuna değil ama Türkiye’de sözde kalan bir laftır. Devlet ancak adil bir hukuk sistemi kurduktan sonra kendisine başkaldıranlara şiddet uygulama hakkına sahip olabilir. Tamam ekonomin kötü olabilir ama adaleti sağlayacaksın, hakça bir hukuku çatır çatır uygulayacaksın, kaçarı yok bunun. Adam ağasından ayrı devletinden ayrı tokat yerse ve sığınacak adaletli bir hukuk sistemi de olmazsa ne yapacak? Sonunda iş çete savaşlarına, kan davasına dönüşür. Kapanın elinde kalır, onun bunun oyuncağı olur. İçinden çıkılmaz bir hal alır durum, suçlu suçsuz birbirine karışır.  

Filmde Tuncay Akça’nın canlandırdığı bir Yusuf karakteri var. Tam bir bürokrasi mağduru. Taa 1982 yılında çizilmiş bir Türk “I, Daniel Blake” hikayesi gibi. Hele filmin başındaki mektup sahnesinde kendi mektubunu umutla bekleyişi…Alabildiğine edilgen, saf bir kişilik. Etkileyici bir karakterdi, keşke hikayesi biraz daha derinleştirilseymiş dedirtti. 

Son karakterimiz, Tarık Akan’ın oynadığı Seyit Ali. O mahpustayken biriyle aldatmış diye karısını (Şerif Sezer) mağara gibi bir yerde 8 ay ayağından zincirleyip hapsetmiş kendi ailesi. Sadece ekmek ve su verilmiş. Hiç yıkanmamış. Ah “Aziz Anadolu”, niye böyle zalimlikler hep senin bağrından çıkıyor? Hadi devletin yaptığı zorbalıkları anladık, peki senin insanlarının birbirine yaptıklarına ne demeli? Onun için de başkalarını suçlayamazsın ya! Nedir bu insanlarının hem birbirine hem başkalarına yok yere çektirdikleri? Bir kadını aylarca taş bodrumda zincirlemek! Nasıl ilkel bir kültür bu! Böyle geleneklerin sürdürülmesi muhafazakarlık değil caniliktir, hala göremiyor musunuz bunu!

Kadının ailesi ya sen öldür ya biz diyor. Seyit Ali üstüne alıyor. Aslında hep kararsız. Hep isteksiz Hep son anda bir şey olacak ve bir  hal yolu bulunacak ümidini taşıyor. Bir mucize olsun, onu bu seçimi yapmaktan kurtarsın istiyor adamcağız.

Böyle durumlarda insan aklı riyakarlaşır. Üzerinde düşünülmesi gereken bir psikolojidir. Akıl ve vicdan geri itilir. Düşüncelere kurnazlık hakim olur. Kurnazlık aklın sapkın bir halidir. Çözümsüzlük ortamının doğal bir sonucudur.  Hepimiz çeşitli olaylarda yaşayabiliyoruz bunu. Seyid'in daha önce donarak ölen kadını hatırlayıp belli belirsiz karısının da orada ölmesini isteyişi buna bir örnek. Tetiği çekmeyecek ve işi tabiata havale edecek. Hem öldürmüş olacak hem de öldürmemiş. “Yapmadan yapma” hali. Bir dış faktörü denkleme dahil ederek vicdan azabını hafifletmeye çalışmak ve suçu kendinden uzaklaştırmak. Kendi kendini kandırmak için “eylemi dolandırmak”. Suçun faili değil ortağı olmayı yeğlemek, bunu daha katlanılır bulmak. Çaresizliğin yarattığı bir biçimsiz çözüm. Çok ilginç bir ruh halidir bu.

Hele kadının atın öldüğü yerde yıkılması apayrı bir trajediydi (Atlı sahnelerden birinin "The Revenant"ı hatırlattığını da not düşeyim). Bu sahneyle ilgili Tarık Akan’ın anılarında da bir paragraf vardı. Okumanızı tavsiye ederim.

Özetle, bu ülkede adalet hiç olmadı. Cumhuriyet tüm saflığı ve iyi niyetiyle  uygarlığın tüm ayaklarını olduğu gibi çağdaş hukukun da temelini atmaya çalıştı ama neticede bu bir süreçti ve halkın kalitesi sürdürmeye yetmeyince her geçen yıl iş sulandırıldı, yozlaştırıldı. İktidarı her eline geçiren hoyratça “ötekilere” kötülük etti. Üstelik bunu hukuku oyuncak ederek yaptı. Hani alay eder gibi “ileri demokrasi” diyorlar ya, bugün AKP örgütünün yaptığı da bunun “ileri kötülük” halinden ibaret. Eteklerinde yaşadığımız bir kötülük yanardağının son patlaması. 

Filmle ilgili kurgu, müzik kullanımı, sinematografi, senaryo ve pek çok alanda kusur bulunabilir ama  ben yapmam. Hem ekonomik hem siyasal hem de toplumsal açıdan o kadar zor şartlarda çekilmiş bir film ki 2019 yılında rahat koltuklarımızdan bu şekilde eleştirmek benim vicdanımın elvereceği bir iş değil. Dolayısıyla bu filme tek eleştirim filmdeki atın gerçekten öldürülmesi olabilir, bence buna gerek yoktu. Hiçbir sanat eseri, canlı hayatından daha değerli değildir.

Filmin yapım hikayesiyle ilgili bir belgesel de var Youtube’da. Tavsiye ederim.

Değerli, cesur ve gerçekçi bir film.

Zaten “Altın Palmiye” alarak kendini kanıtlamış durumda. 

Bu içerik Kuzey Kalesi tarafından hazırlanmıştır.

Twitter