"В един студен ноемврийски ден през есента на 1913 г. бъдещият първи президент на Турция Мустафа Кемал Ататюрк пристига в София. Тогава той е на 32 години, с чин майор, и е назначен за военен аташе в България, където ще прекара следващите 14 месеца."
İki hafta bekledim, hala göremedim. Yani Türk medyasında minik bir haberine bile rastlamadım. Bir görev sayarak hiç değilse burada tanıtmaya, haber yapmaya, konuşmaya karar verdim.
Bir kitaptan bahsediyorum, başlıktan da anlaşılacağı gibi. Hem de Bulgaristan'da Bulgarca basılan yepyeni bir kitaptan. Öyleyse bize ne diyeceksiniz ama bu kitap Türk cumhuriyetinin kurucusu önderimiz Mustafa Kemal Atatürk'ü anlatıyor, Bulgaristan günlerine odaklanıyor.
Kitabın ismi "440 gün: Atatürk, Bulgaristan'da" şeklinde çevrilebilir ama "Atatürk'ün Bulgaristan Günleri" belki daha uygun düşecektir.
Bulgaristan'a askeri ataşe olarak gittiği dönem anlatılır, yazılır, alıntılar yapılır ama sadece bu döneme odaklanan bir kitap ben hatırlamıyorum. Burada sadece Bulgaristan'da geçirdiği dönem ayrıntılandırılıyor.
Şöyle bir hafızamızı yoklayıp ilgili kitaplara göz gezdirdiğimizde yine bir Bulgar kadın yazar Lilyana Serafimova'nın (Лиляна Серафимова) "Обречената любов на Ататюрк" kitabı hatırlanabilir. "Mustafa Kemal ve Miti Kovaçeva: Umutsuz Bir Aşkın Öyküsü" ismiyle TR'de de yayınlanmış. Fakat Nahide Deniz aşağıda linkini verdiğim Youtube'da yayınlanan Bulgarca bir söyleşisinde Atatürk'ü balodan baloya gezmekten başka bir şeyle ilgilenmeyen bir aşk adamı gibi gösterdiği eleştirisini yapıyor Serafimova'nın kitabı için. Deniz'in kitabı ise belgelere dayanan, Bulgaristan'daki tüm yaşamını ve faaliyetlerini kapsayan bir kaynak kitap niteliği taşıyor.
Ayrıca Atatürk'ün bu dönemine, BG günlerine ilişkin sempozyum ve kongre bildirileri bulmak mümkün ama bu hacimde bir kitaba Türkçe rastlamadım, Bulgarca'da ise 2023'de Mümin Tahir'in "Atatürk'ün Sofya Günleri" kitabı basılmış, 184 sayfa. "Ататюрк. Софийски дни 1913-1915", "Ataturk. Sofya gunleri 1913-1915". Aynı yıl gösterime giren belgeselle aynı ismi taşıması ilginç. Neticede Nezihe Deniz'in kitabı sayfa sayısı açısından en hacimli eser olma niteliğini taşıyor.
"Bu kitap beki de benim hayatımın kitabıdır" diyen Nahide Deniz, Bulgaristan doğumlu bir gazeteci. 1989’dan sonra zorunlu göçle Türkiye’ye geliyor, yerleşiyor. Türkiye’de de gazetecilikle uğraşıyor. İngiliz Haber Ajansı BBC’ye 10 yıl kadar çalıştıktan sonra Bulgar Haber Ajansı’nın TR temsilcisi oluyor. Ayrıca belgeselci.
Kendisine bir Bulgar yayınevi tarafından böyle bir kitap hazırlaması teklif edildiğinde kolları sıvayıp, bir dedektif gibi çalışarak bu kitabı ortaya çıkarıyor. Bir gazetecinin daha önyargısız yaklaşacağını düşünüyorlar ki kesinlikle doğru bir yaklaşım. Nezihe Deniz hem Türkçeyi hem Bulgarcayı anadili gibi konuşuyor. Kaynakları tek tek iki dilde tarayarak, bir araya getirerek bu eseri ortaya çıkarıyor. Özellikle Bulgarca kaynakların arşivde daha fazla olmamasının sebebini soruşturunca birinci dünya savaşı sonrası Almanların, ikinci dünya savaşı sonrası da Rusların arşivleri götürdüklerini öğreniyor.
Aslında Deniz'in ismi 2 yıl önce benzer bir projeyle duyulmuştu. "Mustafa Kemal Atatürk'ün Sofya Yılları 1913-1915" isimli belgeselin yapımcısıydı. Bu belgesel de TR'de sesini duyuramadı. Ana medyada kendine hak ettiği kadar yer verilmedi. Edirne'de gösterimi bir türlü gerçekleştirilemezken, yurtdışında 12 civarı ülkede gösterimi yapılan belgeselden bahsediyorum! Üzerinde 3 sene emek verdiği, bilgi belge topladığı çalışmanın belgeselde yer bulamamış pek çok kısmının da bu kitapta değerlendirildiği anlaşılıyor.
Българска история yani Bulgar Tarihi isimli yayınevinden çıkan kitap 264 sayfa ve ciltli. 2025 aralık itibarıyla 30 leva ya da 15 euro'dan satışa çıkmış durumda.
İlk basılan 5000 kitap 3 günde tükenmiş. 6 ocak 2026 ikinci basımı yapılacak. Kitabın Türkçesi de yayınlanacak ama halen yayınevleriyle görüşmeler sürüyormuş. Bizim bugüne kadar çoktan yapmamız gereken projeyi yapan Bulgar yayıneviyle Türkçesi için görüşülüyor. Ne acıklı bir durum.
Bulgaristan'ın, benzer bir süre yaşadığım bu güzel ülkenin benim kalbimdeki yeri de ayrıdır. Başta paylaştığım paragrafın kendi çevirdiğim Türkçesiyle bitirelim bu tanıtımı.
Bulgaristan'ın, benzer bir süre yaşadığım bu güzel ülkenin benim kalbimdeki yeri de ayrıdır. Başta paylaştığım paragrafın kendi çevirdiğim Türkçesiyle bitirelim bu tanıtımı.
"1913 yılının soğuk bir kasım günü, geleceğin Türkiye Cumhuriyeti devletinin kurucusu ve ilk başkanı olacak Mustafa Kemal Atatürk Sofya'ya ayak bastı. Henüz 32 yaşındaydı, kurmay binbaşı rütbesiyle askeri ataşe olarak atandığı Bulgaristan'da 14 ay geçirecekti.
Aşağıda en altta Youtube linklerini verdiğim 3 programda Nahide Deniz kitabını anlatıyor.
KAYNAKLAR
https://bulgarianhistory.shop/product/440-dni-atatyurk-v-balgariya/9/563
https://bnrnews.bg/tr/post/403363/ataturkun-bulgaristanda-440-gunu-kitabi-az-anlatilan-bir-doneme-isik-tutuyor
https://www.isvecpostasi.com/mobil/haber/5687/askeri-atase-olarak-mustafa-kemalin-sofya-yillari.html
https://kircaalihaber.com/kircaali/ardinoda-mustafa-kemal-ataturkun-sofya-yillarini-anlatan-belgesel-gosterildi
https://www.batiekspres.com/gundem/ataturk-un-belgesel-filmi-edirne-de-de-gosterilmeli-56031
https://www.bta.bg/en/news/balkans/1022075-new-book-by-long-serving-bta-correspondent-in-turkiye-deniz-delves-in-ataturk-s-
YOUTUBE programları
(1) Нахиде Дениз, БТА Паралели
Bulgarian News Agency
(2) животът на Ататюрк в България
"Българска история" kanalı
https://www.youtube.com/watch?v=56983A3Ij2o&t=230s
(3) Ататюрк, България и Балканите
Българска Национална Телевизия, БНТ kanalı
Балкани (Balkanlar) programının 18. bölümü
https://www.youtube.com/watch?v=0OUr-qQigeM
https://www.youtube.com/watch?v=56983A3Ij2o&t=230s
(3) Ататюрк, България и Балканите
Българска Национална Телевизия, БНТ kanalı
Балкани (Balkanlar) programının 18. bölümü
https://www.youtube.com/watch?v=0OUr-qQigeM
Bu içerik Kuzey Kalesi tarafından hazırlanmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Yorumunuzu yazabilirsiniz.