BRITAIN'S COASTAL ANIMALS (2011) - "Britanya'nın Sahil Hayvanları" (Belgeseli)

Belgesel serisinin ismi The Animals Guide to Britain. BBC’nin 2011 yılında yayınladığı dört bölümlük bu serinin dördüncü bölümünün, yani kıyı hayvanlarının notlarını aktaracağım. Serinin diğer bölümler, şu şekilde:

Freshwater Animals

Grassland Animals

Woodland Animals

Coastal Animals

Önce genel olarak içerikten bahsedeyim. Farklı yaşam alanlarındaki hayvanlara değiniliyor. Sunucu, favorim Chris Packham. Hedef kitle daha çok çocuklar ve gençler gibi geldi çünkü ayrıntılı bilgiden ziyade birkaç özellik sıralanıp hemen diğer hayvana geçilen hafif bir içeriği var. Zooloji meraklıları için basit kalabilir. Benim favorim shore crab kısmı oldu.

NOTLAR

GREY SEALS

Britanya'nın sahil şeridi 18.500 mil. Tek tek İtalya, İspanya ve Fransa’dan daha fazla.

Britanya’yı temsil edecek olan bir hayvan düşünülse ilk akla gelmesi gereken grey seal. Dünya popülasyonunun yarısı Britanya’da. Parlamentonun korunması için kanun çıkardığı ilk yaban hayvanı. Eskiden kıskanç üvey annelerin çocukları seal’a dönüştürdüğü anlatılırmış. Scotsman kilt’deki tüylü kısım bunların kürkünden yapılırmış. Folklorda da yeri var yani. Okyanus hayvanı, istediği yere gidebilir aslında ama Britanya sahil şeridinden memnun. Denizde kendilerine daha fazla yaklaştırıyor çünkü esas kendini güvenli hissettiği yer deniz. Karaya tam adapte olamamış. 6cm blubber (deri altı yağ dokusu-insulasyon) var. Sürekli paltoyla gezen bir insan gibi olduğu için ve bu paltoyu çıkartma ihtimali olmadığından sıcak denizlerde yaşayamıyor. 2-12 derece olan suda yaşayabilir sadece. Overheating riski var. Bristish coast 11 derece. Uzun whiskers (bıyık kılları) ile görüş sıfır bile olsa balığı algılayabiliyor.

Britanya 6346 adaya sahip. Britanya’yı sevmelerinin nedeni biraz da bu. Yavrulamak için güvenli kara parçalarına ihtiyaçları var.  Yavrularını çok zengin bir sütle besleyerek her gün 2 kg almasını sağlarlar. 15 gün süt verirler. Doğduğunda blubber oranı yavruyu sudaki soğuktan korumaya yetmez. Ada seçmelerinin sebebi bu. Korkunca hemen suya kaçarlar. Kuyruk yüzgeçleri yelpaze gibi açılıp kapanıyor karada ve suda. Her yıl kürklerini değiştirirler. Yeni kürk çıkması için hair follicles should be supplied with blood. Bunun için korkmamaları lazım bu dönemde çünkü korkarlarsa  blood is withdrawn from their skin to concentrate on vital organs. New hair growth sekteye uğrar. Sindirimleri de etkilenir. Suda sindirim yavaşlar.

MANX SHEARWATER (Puffinus puffinus) 

Remote coastline and islands are also best for sea birds

%90’ı Britanya’da yuva yapar. En Britanya’ya özgü deniz kuşu. Gece korkunç sesler  çıkarır. Hatta Vikingler korkarmış, bunların olduğu adalara çıkmazmış. Sonraları, yakılabilen bir yağa sahip oldukları anlaşılmış. Kuşlardan çıkarılıp lambalara doldurulmuş bu sıvı yağ. Gübre olarak, lobster bait olarak kullanılmış. Çok ürkektirler. Işığı sevmezler. Yuvalayacağı yer konusunda çok seçici

 

Bunlar da seal gibi deniz yaşamına daha adapte. Karada çok sarsak (clumsy) yürüyor. Martılar da kapabilir. Sadece gece karaya çıkarlar. Burrow’ları var. Gündüzleri ne yaptıkları bilinmiyor.

15 gramlık bir GPRS’i sırtına takıyorlar. 5 dakikada bir sinyal veriyor. Its not transmitting remotely so u have to get it back from the bird. Yuvaları işaretleniyor numbered slab ile. Adults leave land before dawn. Yumurtaları büyüktür. %25’i body weight’in. 55 gün incubation by both female and male. 75 gün kadar burrow nest’te kalır. Nerede balık olduğunu bilir ve yavrusunu beslemek için buralara gider. 4 günde 700km yapar bazen. Coastal animals depend on the combination of land and sea.

SEA GULLS

Britanya’da 24 tür var. Martıların özel adaptasyonları, yani uzmanlıkları yok. Specialist’ten ziyade generalist bir hayvan. Her yetenekten biraz var (Jack-of-all-trades). Sahilden uzakta çöplüklerde toplanıyorlar. bunda artık atıkların daha kaliteli ve yenebilir olmasının payı var. 1956’da parlamentoda clean air act imzalanmış. Martılar için harika bir karar olmuş Çünkü bu karara göre artık çöp artıklarının yakılması yasaklanmış.  Martı türlerinin yuva tercihleri türden türe değişebilir. İnsana benzeyen fırsatçı bir geçim tarzı var.

SHORE CRAB (Carcinus Maenas)

Sahil yengeci

Birkaç ayda bir deri döküyorlar Bu deri dökümüne sırtlarındaki kabuk da dahil. Dolayısıyla en zayıf oldukları dönem. Sahile çıkarak balıklar ve diğer düşmanlarından saklanırlar. Bu şarttır çünkü bu dönem güçlü bir koku yayarlar (feromon). Kokunun yaşamlarında önemli bir yeri var ama burunları yok. Ayaklarıyla koku alırlar.

 

Exoskeletonları dişilerin çiftleşmesini çok zorlaştırır. Bu yüzden erkekler dişilerin kabuk dökme dönemini bekler. Bu dönemin geldiğini saldıkları kokudan anlayınca önce bacaklarıyla altına alır. Kabuğu atana kadar bekler. Sonra dişi döner ve çiftleşme gerçekleşir. Erkek çiftleşme için dişiyle iyice denizden uzağa, kaya altı gibi saklı yerlere gider.

BOTTLENOSE DOLPHIN 

(Tursiops truncatus)

Britanya’da iki yerde görülürler: Cardigan Bay ve Moray Firth

Deniz ile nehrin kesişme noktasında somon avlamak için bu bölgelere giderler.

Galler’deki Cardigan Bay’e10 somon nehri, İskoçya’daki  Moray Firth’e ise 30’dan fazla somon nehri akar. Burada önemli olan nokta, somonların akıntının tersine, nehir boyunca yüzerek yumurtlama yolculuklarının her nehir için farklı olmasıdır. Bu sayede yılın her dönemi bu iki bölgede somon olur. Yunuslarda duyma yetisi önemlidir. İnsan yapımı petrol sondajları ya da deniz taşıtları rahatsız eder.  Ayrıca sonar yeteneği de vardır.  Ekolokasyon yoluyla etraflarındaki topografi ve hareketleri algılayabilirler. Normalde somonu  açık denizde yakalamak zor. Moray Firth gibi yerlerde topografyanın yardımıyla yakalamaları kolaylaşıyor.