Kuzey Kalesi: Japonya'nın Kar Maymunları (2009)

21 Mart 2017 Salı

Japonya'nın Kar Maymunları (2009)

Snow Monkeys of Japan / Natural World

Bir BBC ve Animal Planet ortak çalışması. BBC Natural World serisinin bir parçası olarak yayınlandı. Seslendirme Iain Glen. Üç kar maymunu (snow monkey) popülasyonunun davranışları ve sosyolojisi Japon biyolog Dr. Takayo Soma tarafından yerinde inceleniyor. Görüntüler tablo gibi, orijinal müzikler insanı havaya sokuyor, kar maymunlarının etkileyici kareleri yakalanmış ve yaşamları hakkında genel bir fikir sahibi olunuyor. Hafif içerikli ama harika görüntüler barındıran akıcı bir belgesel.

Dr. Takayo Soma

NOTLAR

Dr. Takayo Soma yıllardır primatoloji üzerinde çalışıyor, bundan önce 10 sene boyunca Afrika’da yine maymunlar üzerine araştırmaları olmuş. Bu belgeselde ise kendi evinin birkaç kilometre uzağındaki kar maymunlarını inceliyor. Kar maymunlarına aynı zamanda Japon makakları da deniyor. Yaşadıkları yere göre üç grup (troop) maymun gözlemlendi ve davranışları kıyaslandı. Ilıca çevresi (Hot springs), Kırsal yerleşim (urban) ve Dağ (wild)grupları.

Hot Springs maymunları içlerinde en rahat yaşamı olanlar. Küçük bir ılıca gölünün etrafında yaşıyorlar. 40 sene önce keşfetmişler burayı ve yuvalanmışlar İnsanlar artık onlara alışmış. Sanki bir açık hayvanat bahçesini gezer gibi ziyaretler yapılıyor, fotoğraflar çekiliyor ve hayvanlar besleniyor. Kışın da bu ılıcanın sıcağından sonuna kadar yararlanarak kar maymunları kendilerini ısıtıyor çünkü kaplıca sularının sıcaklığı yaz kış 40 derecenin altına düşmüyor. Yemler suya atıldığında bazen dalarak elleriyle bazen de ayaklarıyla bu yemleri toplayıp yiyorlar.

Meşhur kar maymunu ılıcası

Yavru kar maymunu ılıcada

Kar maymunlarında grup lideri bir kraliçe. Yani kadınlar lider. Kızları, kız kardeşleri, teyzeleri falan beraber yaşıyorlar. Sisterhood. Kraliçe bir erkek seçiyor. Damızlık olarak kullanıyorlar ama o da bunun karşılığında saygı görüyor ve yemeklerden faydalanıyor. Diğerleri de ona dokunmuyor. Şartlar lehlerine olduğu ve iyi bakıldıkları için Hot Springs grubunun sayısı 200’e çıkmış. Social ranks var. Kraliçe’nin yakınına daha uzak akraba biri diklenirse, hemen toplanıp saldırabiliyorlar. Kar yağdığında top yapıp oynuyorlar. Bizim gibi birbirlerine atmadılar ama birlikte yuvarlandılar.

Copycat behavior çok sık yayılıyor. Yani birinin yaptığı bir hareket grupta hızla yankılanır gibi taklit ediliyor.

Birkaç km ötedeki dağlarda yaban hayatının içinde yaşayan kar maymunu grubu ise zorlu şartlarla boğuşuyor. Hayat kaynağı bir ırmak var. Sayıları daha az. Daha ürkekler (easily scurrying for cover). Gergin bir atmosferleri var. Kaplıca grubu gibi fazla oyun oynamayı tercih etmiyorlar. Herkes survival’a odaklı. Şartlar nasıl etkiliyor davranışları işte. Yine liderleri bir dişi. Volkanik bir bölge olduğundan alttan sıcak geldiği için ırmak kışın donmuyor, maymunlar taşları çevirerek larva gibi yemekleri arıyor. Kalın kürkleri suya girdiklerinde ıslanmalarını önlüyor. Aç kaldıklarında ağaç kabuklarını kemiriyorlar. Bilhassa kabukların altındaki şekerli kısım hoşlarına gidiyor. Şartlar zor olduğu için genelde dişiler 2-3 senede bir doğum yapıyor.

Kırsal alanlarda köylere yakın yaşayan maymunlar ise hiç sevilmiyor. Bilhassa çiftçiler tarafından. Crop raiders diyorlar. Sık sık elma bahçelerine (apple orchards) ve diğer tarlalara girip ne bulurlarsa yiyorlar. Pirinç tarlaları için de aynı durum söz konusu. Hatta çok aç kalırlarsa evlerin bahçelerinde buldukları erzakları dahi hırsızlama yiyebiliyorlar. Ne yapsın hayvanlar. Maalesef her yıl tarım bölgeleri yakınındaki 1500 civarı kar maymunu tarım zararlısı kapsamında öldürülüyormuş.

Erkeklerin işi zor. Genelde tek kalıyorlar. Hele kışın soğuk olduğunda dişiler kümeleşerek ısınıyor ama özellikle genç erkekleri aralarına almıyorlar. Onlar niye kendi aralarında toplanmıyor acaba? Spring storms are common and last for days on. Tam bu yağmurlardan önce doğum yapılırsa bebeğin hayatta kalması zor oluyor. Üç yıl damızlık olarak seçilen erkeğin yerine başkası konunca tüm imtiyazlarını kaybedip gruptan ayrılmaya zorlanması acı bir gerçekti.

Kar Maymunlarına yüzyıllarca kutsiyet atfedilmiş aslında. Ama bu konuya girmediler. Yalnız bir heykel ve shrine gibi bir yer gösterildi.